نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ایرج بابایی ¹
• شبیر آزادبخت ²

¹ دانشیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران

چکیده

نظام پرداخت خسارات در مسئولیت مدنی قراردادی برای صیانت از حقوق صاحبان حق از شیوه‌های مختلفی بهره می‌برد. شیوه‌های پرداخت خسارت بر اساس اهدافی که دنبال می‌کنند در دو گروه خسارات ترمیمی و غیرترمیمی قرار می‌گیرند. برای تعیین میزان خسارت قابل پرداخت در خسارات ترمیمی تکیه اصلی بر جبران زیان زیان‌دیده و در خسارات غیرترمیمی تمرکز بر مسائلی نظیر سوءنیت عامل زیان یا محروم کردن ناقض از منافع نامشروع تحصیل‌شده است. رد منافع ناشی از نقض حق در زمره خسارات غیرترمیمی و به نوعی، نفع بنیاد است که با پیشینه کامن‌لایی خود توجه حقوقدانان ایرانی را به خود جلب کرده است.در همین راستا و برای توجیه پذیرش این نهاد در حقوق ایران،چند پرسش قابل طرح است: مفهوم و جایگاه این ضمانت اجرا در میان سایر ضمانت اجراها چگونه قابل تحلیل است؟چالش‌ها و کاربردهای این نهاد در نظام مسئولیت مدنی چیست؟در این نوشتار تلاش می‌شود که با رویکردی تحلیلی-توصیفی و با نگاهی تطبیقی به نظام حقوقی آمریکا و انگلیس به این سوالات پاسخ داده شود. در مجموع، به نظر می‌رسد که علی‌رغم چالش‌های موجود بر سر راه این ضمانت اجرای نوین،رد منافع ناشی از نقض حق می‌تواند به عنوان یک ضمانت اجرای استثنایی در مسئولیت مدنی قراردادی بسیار کارآمد جلوه نماید.

کلیدواژه‌ها

• خسارت ترمیمی
• خسارت غیرترمیمی
• احتساب منافع
• دارا شدن بلاجهت در معنای خاص
• اصل جبران کامل خسارات

موضوعات

• حقوق خصوصی

عنوان مقاله [English]

The Concept and Position of Disgorgement Damages in Contractual Liability; Challenges and Applications

نویسندگان [English]

• Iraj Babaei ¹
• Shobeir Azadbakht ²

¹ Associate professor of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

² PhD student of private law, Allame Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The damages system in contractual liability employs various mechanisms to safeguard the rights of claimants. Damages methods are categorized into two groups - Compensatory and non-compensatory damages - based on their underlying objectives. In determining the amount payable for compensatory damages, the primary focus is on compensating the aggrieved party for incurred losses. In contrast, non-compensatory damages center on factors such as the wrongdoer’s bad faith or stripping the violator of unlawfully obtained benefits.
Disgorgement damages - a form of non-compensatory damages and, in essence, a gain-based remedy - has drawn the attention of Iranian legal scholars due to its common law origins. In this context, several key questions arise concerning its justification within Iranian law:
How can the concept and position of this legal remedy be analyzed among other damages?
What are the challenges and applications of this mechanism within the civil liability system?
This study adopts an analytical-descriptive approach with a comparative perspective on the legal systems of the United States and England to address these questions. Ultimately, it appears that despite existing challenges, disgorgement of profits can serve as an exceptional and highly effective remedy in contractual liability.

کلیدواژه‌ها [English]

• Compensatory
• Non-compensatory damages
• Account of profits
• Unjust enrichment by subtraction
• Principle of full compensation