نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گـروه حـقـوق دانشـگـاه اصـفهــان

چکیده

چکیده
قرارداد استفاده ازروش مادرجانشین قراردادی است که بر اساس آن زنی می پذیرد جنین به دست آمده از اسپرم و تخمک زوج متقاضی را در رحم خود پرورش دهد و پس از وضع حمل، نوزاد را به آنها تحویل دهد. این قرارداد نوظهور پرسش‏های فراوانی را فرا روی فقها و حقوق‏دانان قرارداده است. یکی از مهم‏ترین مسائل در این رابطه ،تعیین ماهیت حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین است، زیرا این موضوع که توافق اراده‏ها در این زمینه در قالب کدام عقد یا قرارداد مندرج شود، برتعیین روابط حقوقی طرفین این قرارداد تأثیر بسیاری دارد. فقها و حقوق‏دانان از بین قالب‏های عقدی، اجاره اشیاء، اجاره اشخاص، جعاله، عاریه، ودیعه، صلح و ماده 10 قانون مدنی را قالب‏های مناسبی برای این توافق دانسته و برآن استدلال کرده‏اند. درمقاله حاضرانعقاد قرارداد مادر جانشین از طریق  نهادهای حقوقی مزبور مورد بررسی و نقد قرار گرفته و ضمن رد قابلیت انطباق قرارداد مزبور باعقود معین ، در نهایت بر امکان انعقاد این قرارداد در قالب ماده 10 قانون مدنی استدلال شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Legal Nature of the Contract of Surrogate Mother

نویسنده [English]

  • seyyed mohammad sadegh tabatabaei

چکیده [English]

The contract of surrogate mother is a contract in which a woman accepts to carry an embryo made of sperm and ovule of intended couple in her womb and delivers child after the birth. This new contract has posed a lot of questions, as far as jurists and lawyers are concerned. One of the most important issues in this regard is the determination of the legal nature of the surrogate contract, since the issue of the legal framework of the contract adaptable with the common will of the parties has a significant impact on the determination of the legal relationship between the parties. 
Jurists and lawyers suggest and examine some legal structures, such as lease, award, loan, deposit and innominate contracts, as proper structures for this contract. This article discusses conclusion of the surrogate mother contract through the above-mentioned legal structures. It argues that the legal nature of this contract cannot be based on nominate contracts, and therefore, it can be justified on the basis of article 10 of the Iranian Civil Code.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assisted Reproductive Techniques
  • Surrogate Mother Contract
  • Commissioning Couple
  • Surrogate Mother Infertility
 
فصلنامه ، « بررسی اخلاقی رابطه پولی در رحم جایگزین » .( -1 آرامش کیارش .( 1387
. باروری و ناباروری، شماره اول، سال نهم ، شماره پیاپی 34
فصلنامه عدالت، سال ، « تحلیل روشهای نوین کمک باروری » .( -2 احمدی احمد.( 1385
  دوم، شماره 6
-3 اراکی محمد علی .( 1414 ق). المسائل الواضحه ،چاپ اول ،قم،دفتر تبلیغات اسلامی
. حوزه علمیه قم،ج 2
، « ملاحظات اخلاقی در روش کمک باروری رحم جایگزین » .( -4 اصغری فریبا .( 1387
. فصلنامه باروری و ناباروری، شماره اول،سال نهم ،شماره پیاپی 34
. -5 امامی سید حسن .( 1368 ). حقوق مدنی،چاپ پنجم،تهران ، کتابقروشی اسلامیه، ج 2
مجموعه ، « وضعیت حقوقی باروری مصنوعی و انتقال جنین » .( -6 امامی اسداله .( 1380
مقالات روشهای نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق ،چاپ ا ول ،تهران،انتشارات سمت.
. - 7 انصاری شیخ مرتضی. ( 1374 ). مکاسب،چاپ سوم،قم،انتشارات اسماعیلیان، ج 3
-8 بحرانی سید یوسف. ( 1405 ق). الحدائق الناضره، چاپ اول ، قم ،دفتر انتشارات اسلامی .
-9 بهجت محمد تقی. ( 1384 ). جامع المسائل، چاپ اول ، قم ، انتشارات دفتر آیت اله . بهجت ، ج 3
10 – جبعی عاملی زین الدین. (شهید ثانی). بی تا ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه ،
. بیروت ،دار العالم الاسلامی ،ج 4
چون مهر فرزند گفتاری در جایگزینی رحم از منظر » .( -11 جعفری تبار حسن. ( 1387
. فصلنامه باروری و ناباروری ، شماره دوم، سال نهم ، شماره پیاپی 35 ، « فلسفه حقوق
مجموعه ، « صحت قرارداد استفاده از رحم جایگزین » .( -12 جلالیان محمذ تقی. ( 1386
مقالات رحم جایگزین ،چاپ اول ،تهران، انتشارات سمت وپژوهشکده ابن سینا.
-13 حائری مسعود. ( 1370 ). تحلیلی از ماده 10 قانون مدنی، چاپ اول ، تهران ، انتشارات کیهان.
ماهیت حقوقی قرارداد استفاده از روش مادرجانشین 145
-14 حمدالهی عاصف و محمد روشن. ( 1388 ). بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد
استفاده از روش رحم جایگزین، چاپ اول ،تهران، انتشارات مجد.
-15 خوانساری سید احمد . ( 1405 ق). جامع المدارک، چاپ دوم ،تهران ، موسسه
. اسماعیلیان ، ج 3
. -16 خویی سید ابوالقاسم. ( 1412 ه.ق). مصباح الفقاهه، چاپ اول، بیروت، دارالهادی، ج 7
17 – خمینی سید روح اله. ( 1422 ق). نجات العباد، چاپ اول ، تهران ، انتشارات موسسه
تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) .
فصلنامه ، « ماهیت حقوقی قرارداد رحم جایگزین » .( - 18 رحمانی منشادی حمید. ( 1387
حقوق پزشکی ، سال دوم ، شماره چهارم .
فصلنامه ، « مسئولیت مدنی ناشی از رحم جایگزین » .( -19 رحیمی حبیب اله . ( 1387
. باروری و ناباروری ، شماره دوم ، سال نهم ، شماره پیاپی 35
مجموعه مقالات رحم ، « قرارداد استفاده از رحم زن » .( 20 – رخشنده رو هامیرا. ( 1388
جایگزین ،چاپ اول ،تهران ، انتشارات سمت و پژوهشکده ابن سینا.
-21 شعرانی ابوالحسن . ( 1419 ق). ترجمه و شرح تبصره المتعلمین ، چاپ پنجم ، قم ،
22 – شهیدی مهدی . ( 1380 ). حقوق مدنی تشکیل . انتشارات منشورات اسلامیه ، ج 2
قراردادها و تعهدات، چاپ دوم ،تهران ، انتشارات مجد .
روابط مالی در اهدای گامت از منظر » .( 23 – شید فر فاطمه و سعیده صادقی . ( 1384
مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری ، چاپ اول ،تهران ، ، « اخلاقی انتشارات سمت .
فصلنا مه ، « ماهیت حقوقی قرار دادهای رحم جایگزین » .( 24 –صالحی حمید رضا. ( 1392
. حقوق پزشکی ، شماره 13 و 14 زمستان 91 و بهار 92
مجموعه مقالات روشهای نوین تولید ، « انتقال جنین » .( - 25 صفایی سید حسین. ( 1380
مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ اول ، تهران، انتشارات سمت.
تولید مثل مصنوعی با کمک پزشکی و انتقال جنین در » .( - 26 صفایی سید حسین. ( 1383
. مجله دانشکده حقوق دانشگاه تهران،شماره 64 ، « حقوق فرانسه و ایران
27 – طوسی ابو جعفر محمد بن حسن. ( 1400 ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی ، چاپ 146
فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال سوم، شماره نهم، زمستان 1393
دوم، بیروت ، دارالکتب العربی.
مجله تخصصی ، « ماهیت استفاده از قرارداد رحم جای گزین » .( -28 علیزاده مهدی. ( 1386
. الهیات و حقوق ،شماره 23
شرایط اساسی صحت قرادادهای درمان ناباروری با » .( -29 قاسم زاده سید مرتضی. ( 1385
مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین،چاپ دوم،تهران ،انتشارات ، « استفاده از گامت و جنین
سمت و پژوهشکده ابن سینا.
مجموعه مقالات ، « اجاره رحم در حقوق ایران » .( - 30 قاسم زاده سید مرتضی. ( 1386
رحم جایگزین ،چاپ اول ،تهران ، انتشارات سمت و پژوهشکده ابن سینا.
-31 قنواتی جلیل و سید حسن وحدتی شبیری و ابراهیم عبدی پور . ( 1379 ). حقوق
. قراردادها در فقه امامیه، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت ، ج 1
-32 کاتوزیان ناصر. ( 1379 ). دوره مقدماتی حقوق مدنی وقایع حقوقی ،چاپ چهارم ، تهران ، شرکت سهامی انتشار.
1385 )، درسهایی از عقود معین،چاپ هشتم ، تهران ، شرکت ).____________ -33
. سهامی انتشار ، ج 2
1387 )، حقوق مدنی معاملات معوض عقود تملیکی ،چاپ ) .____________ -34
دهم ، تهران ، شرکت سهامی انتشار.
-35 کاشف الغطاء محمد حسین . ( 1359 ق). تحریر المجله ،چاپ اول ،تهران ، مکتبه
. مرتضویه ، ج 1
مجموعه ، « بررسی احکام وضعی استفاده از رحم جایگزین » .( 36 – گواهی زهرا. ( 1387
مقالات رحم جایگزین، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات سمت.
فصلنامه ، « تحلیلی بر قرارداد استفاده از رحم جایگزین » .( -37 کیان پور احسان. ( 1385 عدالت ،سال دوم ، شماره پنجم.
. آوای عدالت،شماره 2 ، « سخنی پیرامون رحم جایگزین » .( -38 معینی فرزاد. ( 1387
مجموعه ، « رحم جایگزین عوارض و انتخاب داوطلبین » .( -39 معینی محسن. ( 1386
مقالات رحم جایگزین، چاپ اول،تهران ،انتشارات سمت وپژوهشکده ابن سینا.
-40 نایب زاده عباس. ( 1380 ). بررسی حقوقی روشهای نوین باروری مصنوعی ، چاپ
ماهیت حقوقی قرارداد استفاده از روش مادرجانشین 147
اول، تهران ، انتشارات مجد.
-41 نجفی محمد حسن. ( 1416 ق). جواهر الکلام، چاپ هفتم، بیروت ، دار احیاء التراث . العربی ،ج 27
ویژگیها و ماهیت حقوقی قرارداد استفاده از » مقاله ، // www.nashreedalat.ir، http-42
نوشته آقایان عبدالحمید مرتضوی وخدابخش موسوی. « رحم جایگزین