نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سعید محجوب

استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه قم

چکیده

تحول پزشکی و رشد سریع آن منجر به اکتشاف سلول ها و بافت های منحصر به فرد شدی شده که گاه نجات جان بیماران دیگر و گاه جلوگیری از ابتلای به بسیاری از امراض بدان وابسته است. فراوانی استفاده پزشکان و شرکت ها در حقوق آمریکا از این بافت ها و کسب منافع فراوان منجر به طرح دعاوی متعددی در این زمینه شده است. رویه قضائی این کشور با نفی مالیت بافت های انسانی از یک سو و تمرکز بر کسب رضایت آگاهانه از بیمار، به دنبال نوعی توازن در رعایت منفعت فردی و مصالح اجتماعی استکه تاکنون نیز ادامه یافته است. حقوق ایران در خصوص مالیت بافت ها فاقد هرگونه مقرری است. به نظر نگارنده طرح نظریه سلطه ضعیف موجد حق اختصاصِ شخص نسبت به بافت های انسانی می تواند به عنوان مدلی جامع و ملائم با فقه و حقوق ایران پاسخگوی چالش های کنونی نظام حقوقی باشد. از آثار این نظریه، بطلانِ معاملات معوض و صحت اهدای معوض یا غیر معوض این بافت ها می باشد. اهدای مکرر در هر حال مادامی که صدق تجارت ننماید، صحیح و تصرف من غیر حقِ دیگران از جمله پزشکان در آن غصب و مشمول احکام غصب می باشد.

کلیدواژه‌ها

• حق اختصاص
• مالیت
• بافت‌های انسانی
• سلطه بر بدن
• نظام حقوقی آمریکا

موضوعات

• حقوق خصوصی

عنوان مقاله [English]

"The Challenge of Ownership over Renewable Human Tissues: A Comparative Analysis of Iranian and American Law"

نویسنده [English]

• Saeed Mahjoub

Assistant Professor of the Department of Private Law, Faculty of Law, University Of Qom

چکیده [English]

Medical advancements and their rapid development have led to the discovery of unique cells and tissues that are sometimes crucial for saving patients' lives or preventing numerous diseases. The widespread use of these tissues by physicians and corporations in the U.S. legal system, along with the substantial profits derived from them, has resulted in numerous legal disputes. Judicial precedent in the U.S., while denying ownership of human tissues on one hand, focuses on obtaining informed consent from patients, seeking to balance individual interests with public welfare—an approach that continues to this day.
In contrast, Iranian law lacks any explicit regulations regarding tissue ownership. The author argues that the theory of "weak dominion" (سلطه ضعیف), establishing an individual's exclusive right over their human tissues, could serve as a comprehensive model consistent with Islamic jurisprudence (fiqh) and Iranian law, addressing current legal challenges. Among the implications of this theory are the invalidity of commercial transactions involving such tissues and the validity of compensated or non-compensated donations. Repeated donations remain permissible as long as they do not constitute commercial trade, while unauthorized use by others, including physicians, would be considered usurpation (غصب) and subject to its legal consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

• Exclusive right
• ownership
• human tissues
• dominion over the body
• the U.S. legal system