نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی،تهران، ایران

چکیده

موضوع دعوا را ادعاهای طرفین در دادخواست و لوایح دفاعی تعیین می‌کند و به این_‌ترتیب، قلمرو حرکت دادگاه در فرایند رسیدگی معین می‌شود؛ اما از میان عناصر مطرح‌شده از سوی طرفین، موضوعاتی وجود دارد که هیچ‌یک از طرفین به‌طور صریح به‌منظور بهره‌مندی از آثار حقوقی به آنها استناد نمی‌کند، ولی دادرس با توجه به اختیاراتی که دارد از آنها مطلع می‌شود؛ چراکه ناشی از ادعاهای کلی‌تر طرفین یا اسنادی است که در پرونده ارائه گردیده است ؛ به این امور در دادرسی مدنی «موضوعات پنهان» گفته می‌شود. پرسش این است که آیا با توجه به اصل تسلط، رسیدگی به این موضوعات از طرف دادگاه امکان‌پذیر است؟ بررسی ابعاد مختلف امر حاکی از آن است که پذیرش صلاحیت دادرس در شناسایی این موضوعات به‌منظور بهره‌‌مندی از آنها، ابهاماتی به‌همراه دارد. ازآنجا که در دادرسی مدنی فرانسه صلاحیت دادرس در شناسایی و بهره‌مندی از موضوعات پنهان مورد مناقشه نیست، در این نوشتار تلاش شده است با تمرکز بر حقوق فرانسه به این ابهامات پاسخ داده شود. به‌نظر می‌رسد در نظام حقوقی ایران علی‌رغم نبود دکترین حقوقی مبسوط در این زمینه، می‌توان ردّپای موضوعات پنهان را در احکام صادره از دادگاه‌ها دید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Adventitious facts in civil litigation In Iranian and French law

نویسندگان [English]

  • Kheyrollah Hormozi 1
  • Masoomeh Keshtkari 2

1 Assistant professor at Law and political faculty. Allameh Tabataba’i University. Tehran,Iran

2 Ph.D. Student in Private Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran,Iran

چکیده [English]

The subject matter of the claim form is determined by the claims of the parties in the claim form and the defense bills, so the scope of the court in the proceedings will be determined. However, among the elements raised by the parties, there are facts that neither of them has explicitly cited in order to benefit from its legal effects. Moreover, the judge was able to legitimately inform them because it arises from the more general claims of the parties or the documents presented in the case file. These are called Adventitious facts. The question is; “Is it possible for the court to deal with these facts?” Examining the various dimensions of the case shows that accepting the judge's ability to identify these facts in order to benefit from them is accompanied by ambiguities. While the judge's ability to identify and benefit from Adventitious facts is not in dispute in France, this paper attempts to address these ambiguities by focusing on French law. It seems that in Iranian legal system- despite of the lack of a comprehensive legal doctrine in this area- traces of Adventitious facts can be seen in the rulings issued by the courts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adventitious facts
  • the principle dispositive
  • The principle of the impartiality of the judge
  • the unity of litigation
  • Implicit demand
- تکاپو، فریدالدین، مقایسه رسیدگی موضوعی و حکمی، رسالۀ دکتری حقوق خصوصی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی با راهنمایی دکتر خیرالله هرمزی، 1399.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامۀ حقوقی، ج ۲، (تهران: انتشارات امیر کبیر، چ 5، 1375).
- -----------------------، دانشنامۀ حقوقی، ج 3، (تهران: انتشارات ابن سینا، چ 4، 1375).
- ------------------------، دایره‌المعارف علوم اسلامی قضایی، ج 1، (تهران: انتشارات گنج دانش، چ 3، 1381).
- حسن‌زاده، مهدی و فتحی، بدیع، «اثر ارتباط دعاوی مدنی بر سرایت شکایت‌پذیری آرا در ایران و فرانسه با تأکید بر رویۀ قضایی»، فصلنامۀ حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبایی، دورۀ 7، ش 25 (زمستان 1397).
- خدابخشی، عبدالله، تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری، (تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چ 1، ۱۳۸۹).
- ------------، حقوق دعاوی، جلد 1، قواعد عمومی دعاوی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 4، 1400).
- -----------، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویۀ قضایی، ج 1، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 1، 1390).
- ریموند، مارتین، اصول راهبردی دادرسی مدنی، ترجمۀ اسماعیل شایگان، (تهران: نشر میزان، 1395).
- سماواتی، حشمت‌الله، خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی، (تهران: انتشارات خط سوم، چ 3، 1385).
- شمس، عبدالله، «سبب و امور موضوعی وتوصیف آن ها در دعوای مدنی»، نشریۀ تحقیقات حقوقی، ش 65 (بهار 1393).
- غمامی، مجید، آذین، سید محمد، «نقش متقابل دادرس و اصحاب دعوا در اثبات و ارزیابی امور موضوعی در دادرسی مدنی»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 2 (تابستان 1388).
- کاتوزیان، ناصر، اعتبار امر قضاوتشده در دعوای مدنی، (تهران: نشر میزان، چ 11، 1399).
- کاشانی، جواد و فتحی، بدیع، «مطالعۀ دعوای ضمنی، در دادرسی مدنی ایران و فرانسه با تأکید بر رویۀ قضایی»، فصلنامۀ مطالعات حقوقی، دانشگاه شیراز، دورۀ سیزدهم، ش 3 (پاییز 1400).
- محسنی، حسن، ادارۀ جریان دادرسی مدنی برپایه همکاری و در چارچوب اصول دادرسی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 3، 1393).
- ---------------، کد آیین دادرسی مدنی فرانسه، ج 1، (برگردان) (تهران: شرکت سهامی انتشار، چ 4، 1395).
- مذاکرات و آرای هیئت عمومی دیوان‌عالی کشور سال 1381، ج 8 (تهران، چ 1، 1384).
- هرمزی، خیرالله، «تغییر عناصر دعوا: شرحی بر مادۀ 98 قانون آیین دادرسی مدنی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، ش 3 (بهار و تابستان 1392).
- هرمزی، خیرالله و تکاپو، فریدالدین، «لوازم عقلی دعوا»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبایی، دورۀ نهم، ش 32 (پاییز 1399).
- دادنامۀ شمارۀ 982161700420 به تاریخ 23/3/1394 شعبۀ 87 دادگاه عمومی حقوقی تهران.
- دادنامۀ شمارۀ 1401390002720975 به تاریخ 9/3/1401، شعبۀ دوم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان بهارستان.
- دادنامۀ شمارۀ 140191390001543764 به تاریخ 19/2/1401، شعبۀ دوم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان بهارستان.
- دادنامۀ شمارۀ 9909978119501188 به تاریخ 27/11/1399، شعبۀ دهم دادگاه تجدیدنظر استان همدان.
- دادنامۀ شمارۀ 140128390002047135 به تاریخ 17/06/1401، شعبۀ پنجم دادگاه عمومی حقوقی دادگستری شهرستان همدان.