نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

امروزه گسترش قراردادهایی که در آن‌ها یکی از طرفین از موضع برتری نسبت به‌طرف دیگر برخوردار است، به شخصی که در موقعیت برتر قرار دارد این امکان را می‌دهد که شروطی را در قرارداد بگنجاند که نسبت به‌طرف مقابل قرارداد ناعادلانه است. این امر قانون‌گذاران برخی کشورها را بر آن داشته تا قوانینی در جهت مقابله با این شروط غیرمنصفانه وضع کنند. در این مقاله بر آنیم تا با بررسی مفهوم و مبانی مقابله با شروط غیرمنصفانه در حقوق‌های فوق، جایگاه مقابله با شروط غیرمنصفانه در نظام حقوقی ایران را بررسی کنیم. برای این منظور باید دید که از یک‌سو در حقوق ایران موضع قواعد عمومی قراردادها نسبت به شروط غیرمنصفانه چگونه است و از سوی دیگر موضع قوانین خاص به‌خصوص قوانینی که جهت حمایت از مصرف‌کننده وضع گردیده‌اند نسبت به این شروط چیست. به نظر می‌رسد در حقوق ایران در کنار پاره‌ای از قواعد عمومی قراردادها، مثل آنچه در باب خیار غبن آمده و تا حدودی برای تضمین تعادل عوضین در قراردادهای معوض قابل‌استفاده است، برخی قوانین خاص نیز به مسئله شروط غیرمنصفانه پرداخته‌اند، اما وضع قوانین و مقررات کارآمدتر به‌منظور حمایت از مصرف‌کننده در برابر شروط مذکور، ضروری است.

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Unfair Contract Terms in Consumer Contracts

نویسندگان [English]

  • Morteza Adel 1
  • Mohsen Shamsollahi 2

1 Assistant Professor the Department of Private Law in University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD student of private law in university of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

چکیده [English]

Nowadays, the increase in using the contracts in which one party has a stronger position against the weaker party provides the stronger party a possibility to insert some unfair terms in contract. In recent years, some countries have tried to enact some legislation to protect the weaker party against such terms.  This Article examines comparatively regulations on unfair contract terms in EU in order to consider its historical development, what an unfair contract term is and why the weaker party should be protected against such terms. General contract rules and some special protective Acts that have been adopted in recent years in Iranian law arises the question of how the protection of weaker party considers, especially consumers, against unfair contract terms. Our view is that although general rules and special acts, to some extent, protect the weaker party against unfair terms, it is necessary to enact new protective Acts for the purpose of full protection of consumers against these terms .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unfair Contract Terms
  • abusive clauses
  • Standard Contracts
  • Consumer Contracts
  • Abuse of Stronger Contractual Position
  • Inequality in Bargaining Power
ابراهیمی، گیتی. اعمال قواعد عمومی قراردادها در شروط تحمیلی. (تهران:، دانشگاه تهران- پایان‌نامه کارشناسی ارشد ، 1380).
- امامى، حسن. حقوق مدنى، جلد اول، (تهران: انتشارات اسلامیه، 1342).
- انصاری، علی. مبین، حجت. «سوءاستفاده از اضطرار بامطالعه در اندیشه‌ فقهی امام خمینی»، پژوهشنامه متین، سال سیزدهم، شماره 53، (1390)، صص 51-25.
- باریکلو، علی‌رضا. «ضمانت اجرای حقوقی سوءاستفاده از وضعیت اضطراری طرف قرارداد»، مجله اندیشه‌های حقوقی، شماره 4، (1382)، صص 46-25.
- داراب‌پور، مهراب. «بررسی ماهوی حقوق مصرف‌کنندگان و ضرورت اصلاح کاستی‌های حمایتی از آنان در حقوق ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 48، (1386)، صص 63-.9
- ساردویی‌نسب، محمد. کاظم‌پور، جعفر. «مؤلفه‌های غیرمنصفانه بودن قرارداد»، مجله حقوقی دادگستری شماره 75، (1390)، صص 73-37.
- شیروی، عبدالحسین. «قراردادهای استاندارد (الحاقی) در حقوق کامن‌لو با تأکید بر حقوق انگلستان و آمریکا»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، شماره 12، (1381)، صص 102-67.
- کاتوزیان، ناصر. «ستایش قرارداد یا اداره‌ی آن»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 52، (1380)، صص 136-111.
- ____________. قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1388).
- ____________. قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387).
- کله اولوا، ژان، ترجمه عبدالرسول قدک. «تعریف مصرف‌کننده»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره‌ی 29، (1379)، صص 330-309.
- غفاری فارسانی، بهنام. مصرف‌کننده و حقوق بنیادین او، (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1389).
 عربی
- انصارى، شیخ مرتضى. کتاب المکاسب (الحدیثه)، ج 5، دوره 6 جلدی، (قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ انصارى، 1415 ه. ق.).
- روحانى، سید صادق. منهاج الفقاهه، ج 5، دوره 6 جلدی، (قم: انوار الهدى، 1429 ه. ق.).
- سبحانى تبریزى، جعفر. المختار فی أحکام الخیار، (قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1414).
- سیستانى، سید على حسینى.، منهاج الصالحین، ج 2، دوره 3 جلدی. (نجف: بدون تاریخ).
- موسوى خمینى، سید روح اللّه. تحریر الوسیله، ج 1، دوره 2 جلدی، (قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، 1415 ه. ق. ).
English Sources
- Carr, Christopher. «Inequality of Bargaining power.« The Modern Law Review, vol.38, (1975): pp. 463-466.
- Dean, Merll. «Unfair Contract Terms: The European Approach. « The Modern Law Review, (1993).
- Ebers, Martin. «C. Unfair Contract Terms Directive (93/13). « In Consumer Law Compendium: Comparative Analysis, by Hans Schulte-Nölke, 341-438. (Munich: 2007).
- Furmston, M. P. . Cheshire, Fifoot and Furmston's Law of Contract. (Oxford: Oxford University Press, 2006)
- Hondius , Ewoud. «The Protection of Weaker Party in a Harmonized European Contract Law: A Synthesis. « Journal of Consumer Policy, (2004): 245-253
- Hondius , Ewoud, «EC Directive in Consumer Contracts: Towards a European Law of Contract« 7 Journal of Contract Law, (1994): 34-52.
- Nebbia, Paolisa. Unfair terms in European Law. (OXFORD: Hart Pub., 2007)
- Macleod, John. Consumer Sales Law. (London: Cavendish Pub, 2002).
- MacQueen, Hector L. «Good Faith in the Scots Law of Contract: An Undisclosed. «In Good Faith in Contracts and Property, by Forte A.D.M, 5-39. (Oxford: Hart Pub., 1999).
- Stuyck, Jules. «Unfair Terms. «In Modernising and Harmonising Consumer Contract Law, by Howells Geraint and Reiner Schulze, 115-147. (Munich: Sellier Pub., 2009).
- TABI TABI, Ghislain . AJUSTEMENT NÉCESSAIRE DU VOLONTARISME CONTRACTUEL: DU VOLONTARISME AU SOLIDARISME? «RDUS, volume 44, numéro 1, (2014), 71-125.
- Willett, Chris. Fairness in Consumer Contracts: The Case of Unfair Terms. (Ashgate Publishing: 2007).