نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

انشای وصیت از‌سوی موصی و قبول یا ردّ آن از‌طرف موصی‌له و وصی نیازمند اعمال اراده است. این امر که از آن تحت عنوان «اصل حاکمیت اراده» یاد می‌شود، اکنون این پرسش‌ها را در ذهن نویسندگان ایجاد کرده است: نخست، مبنای اصل حاکمیت ارادۀ موصی، موصی‌له و وصی چیست؟ دوم، آیا می‌توان محدودیت‌هایی برای ارادۀ این اشخاص تصور کرد؟ اگر پاسخ مثبت است، مصادیق این محدودیت‌ها کدامند؟ در این مقاله، ضمن مطالعۀ تطبیقی فقه امامیه، حقوق ایران و آمریکا سعی می‌شود با روش توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای به پرسش‌های فوق پاسخ داده شود. در پایان، پس از مطالعۀ تاریخچۀ اصل یاد‌شده، این نتایج حاصل می‌شود: نخست، حقّ طبیعی موصی، افزایش انگیزۀ او، تأمین منافع موصی‌له، تنظیم رفتار ورثۀ احتمالی و تکلیف به تعاون اجتماعی؛ مبانی حاکمیت ارادۀ موصی محسوب می‌شوند. همچنین، حفظ استقلال موصی‌له و وصی، همکاری موصی‌له در مدیریت توزیع اموال و تأمین منافع موصی در ردیف مبانی حاکمیت ارادۀ موصی‌له و وصی قرار دارند. دوم، در‌حالی‌که تشریفات انعقاد وصیت، سهم اجباری برخی از اشخاص در ترکه، مقررات آمره و دین از محدودیت‌های حاکمیت ارادۀ موصی به‌شمار می‌آیند، تشریفات قبول یا ردّ وصیت و قتل موصی به‌وسیلۀ موصی‌له، محدودیت‌های حاکمیت ارادۀموصی‌له و وصی هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Basis and Limitations of the Sovereignty of the Intention in the “Will” in Imamia Jurisprudence and Iranian Law with a Comparative Study in the American Legal System

نویسندگان [English]

  • niloofr Mirshekari 1
  • Shobeir Azadbakht 2
  • niloofr Bahramy 3

1 Assistant Professor, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Ph.D. student of private law, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba’I University, Tehran, Iran

3 Ph.D. student of private law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Making a will by the testator and accepting or disclaiming it by the donee and executor requires the intention. As a rule, the main element of any juridical act (whether a contract or a unilateral juridical act) is the intention. As one of the types of juridical acts, the testamentary (will) is not exempted from this rule. Indeed, as one of the judges of the Supreme Court of Virginia stated: “Intention being the life and soul of a will, it can hardly be imagined, I presume, that a man can make a will without intending to do so, or give by it more than he means to give".
In Iranian law, when discussing the intention of individuals in a testamentary (will), it is important to take care of the intention of the testator, donee, and executor. Thus, in the will, on the one hand, the testator wants to bring his wish to the fore to manage the affairs and property after death. On the other hand, the donee or executor (of course with exceptions) can disclaim the will for various reasons. Therefore, the principle of sovereignty of the intention in the will can be examined from the angles above.
American law is almost similar to Iranian law. In this legal system, when the principle of sovereignty of intention is considered from the perspective of the testator, the term "Freedom of Disposition" is used. On the contrary, when the topic under discussion is related to accepting or disclaiming the will by the donee, the term "Freedom of Inheritance" is used. Based on this, the principle of sovereignty of the testator's intention means the testator is a person who decides which property to transfer to whom and to what extent. The principle of sovereignty of the donee's intention also means the testator's authority to accept or at least disclaim the will. In this legal system, the "Testamentary Trust" is also used to fulfill the testamentary. In the testamentary trust, the testator accommodates the desired property to a person named "Trustee" so that he can manage the said property as a "Fiduciary" in favor of the "Beneficiary".
"Principle of Sovereignty of the Intention" has now created these questions in the authors' minds: First, what is the basis of the principle of the sovereignty of the intention of the testator, the donee, and the executor? Second, can we imagine limitations for the intention of the testator, donee, and executor? If the answer is “Yes”, what are the examples of these limitations?
In this article, by a comparative study of Imamia Jurisprudence, Iranian and American Law, an attempt is made to answer the above questions with a descriptive-analytical method and by referring to library sources. The reason for adapting this issue to American law can be summed up in two ways: First, in the legal system of this country, issues related to wills (especially the sovereignty of the will) are very important and have been examined in detail by scholars in the field of inheritance and wills. Second, Iranian jurists consider Imamia Jurisprudence when examining the challenges raised in the realm of wills, contrary to the approach that exists in the law of contracts and civil liability. Although this approach seems to be acceptable and good considering the Iranian civil law based on Islamic jurisprudence, but it cannot stop the curious mind from comparing the will rights with the western legal systems.
 In the end, after studying the history of the mentioned principle, the following results are obtained: First, the testator's natural right, his motivation, securing the interests of the testator, setting the behavior of potential heirs, and duty to social cooperation are considered the basis of the testator's will. Also, preserving the independence of the donee and executor, the cooperation of the donee in managing the distribution of the estate, and ensuring the interests of the testator are the basis of the sovereignty of the testator's will. Second, while the formalities of making a will, the necessary heirs, the mandatory rules, and religion are the limitations of the sovereignty of the intention of the testator, the formalities of accepting or disclaiming the will and killing the testator by the donee are the limitations of the sovereignty of the intention of the donee and executor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Donee
  • Executor
  • Formalities
  • Inheritance
  • Social Welfare
  • Testator
 امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد سوم، چاپ چهل و یکم، (تهران: اسلامیه، 1394).
انصاریان، حسین، تفسیر حکیم، جلد پنجم، چاپ نخست، (قم: دار العرفان، 1394).
بروجردی، سید حسین، منابع فقه شیعه (احمد اسماعیل‌تبار، سید احمدرضا حسینی و محمدحسین مهوری، مترجمان)، جلد بیست‌و‌‌چهارم، چاپ نخست، (تهران: فرهنگ سبز، 1386).
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق مدنی: وصیت، چاپ سوم، (تهران: گنج دانش، 1390).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق: دائرة المعارف عمومی حقوق، جلد پنجم، چاپ سوم، (تهران: گنج دانش، 1395).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفۀ حقوق مدنی: عناصر عمومی عقود، جلد نخست، چاپ سوم، (تهران: گنج دانش، 1393).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مجموعۀ محشی قانون مدنی (علمی-تطبیقی-تاریخی)، چاپ پنجم، (تهران: گنج دانش، 1395).
جوادی آملی، عبدالله، تسنیم: تفسیر قرآن کریم، جلد نهم، چاپ چهارم، (قم: مرکز نشر اسراء، 1390).
حائری شاهباغ، سید علی، شرح قانون مدنی، چاپ چهارم، (تهران: گنج دانش، 1396).
رضایی‌نژاد، همایون، حقوق مدنی: فلسفه مسئولیت قراردادی، چاپ اول، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1399).
روشن، محمد، بررسی تطبیقی موانع ارث، چاپ دوم، (تهران: مجد، 1393).
صفایی، سید حسین و شعبانی کندسری،‌هادی، حقوق مدنی: وصیت، ارث، شفعه، چاپ نخست، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1397).
عباسلو، بختیار، بهرامی، احسان، «تشریفات سنتی تنظیم وصیت‌نامه و جایگاه آن در وصیت الکترونیکی؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و امریکا»، دو فصلنامۀ مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 13، شمارۀ 26 (1401)، صص. 653-674. doi: 10.22059/jcl.2022.343373.634360
عبده بروجردی، محمد، کلیات حقوق اسلامی، چاپ دوم، (تهران: دانشگاه تهران، 1395).
عمید زنجانی، عباسعلی، قواعد فقه: بخش حقوق خصوصی، جلد نخست، چاپ ششم، (تهران: سمت، 1397).
عمید زنجانی، عباسعلی، آیات‌الاحکام (حقوقی-کیفری)، چاپ سوم، (تهران: مجد، 1395).
عمید، موسی، حقوق مدنی ایران- بخش دوم (هبه-وصیت-ارث)، بی‌چا، (تهران: چاپخانۀ خودکار ایران، 1321).
غلامی، ملیحه، سلطانی، عباسعلی و ناصری مقدم، حسین، «تحلیلی بر نقش قبول در وصیت عهدی»، فقه و اصول، دورۀ 49، شماره 109 (1396)، صص. 69-88. doi: 10.22067/fiqh.v0i0.34984
قاسم‌زاده، سید مرتضی، حقوق مدنی: حق شفعه، وصیت و ارث، چاپ دوم، (تهران: دادگستر، 1394).
قاسم‌زاده، سید مرتضی؛ ره‌پیک، حسن و کیایی، عبدالله، تفسیر قانون مدنی: اسناد، آراء و اندیشه‌های حقوقی، چاپ هفتم، (تهران: سمت، 1395).
قرائتى، محسن، تفسیر نور، جلد نخست، چاپ نخست، (تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، 1388).
کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ پنجاه و یکم، (تهران: میزان، 1395 الف).
کاتوزیان، ناصر، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی: درس‌هایی از شفعه، وصیت، ارث، چاپ بیست و ششم، (تهران: میزان، 1395 ب).
کاتوزیان، ناصر، وصیت در حقوق مدنی ایران، چاپ اول، (تهران: گنج دانش، 1397).
گرجی، ابوالقاسم، آیات‌الاحکام (حقوقی و جزایی)، چاپ هفتم، (تهران: میزان، 1395).
محقق داماد، سید مصطفی، وصیت: تحلیل فقهی و حقوقی، چاپ پنجم، (تهران: نشر علوم اسلامی، 1394).
 مصلحی عراقی، علی حسین، حقوق ارث، چاپ هشتم، (تهران: سمت، 1396).
 مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، جلد نخست، چاپ بیستم، (تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1371).
میرشکاری، عباس، آزادبخت، شبیر، «مطالعۀ تطبیقی وصیت الکترونیکی در حقوق آمریکا و ایران»، حقوق فناوری‌های نوین، دورۀ 4، شمارۀ 7 (1402)، صص. 1-19. doi: 10.22133/mtlj.2023.355084.1114
میرشکاری، عباس؛ بهرامی، احسان و آزادبخت، شبیر، «تشریفات رجوع از وصیت و راهکارهای عدول از آن در حقوق آمریکا؛ تأملی در حقوق ایران»، پژوهش‌نامۀ حقوق اسلامی، دورۀ 24، شمارۀ 59 (1402)، صص. 139-172. doi: 10.30497/law.2023.243823.3326
میرشکاری، عباس؛ بهرامی، احسان و پیشنماز، سید امین، «شکل‌گرایی محض در وصیت؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و امریکا»، مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، دورۀ 13، شمارۀ 29 (1401)، صص. 249-278. doi: 10.22034/law.2022.49455.3047
عربی
بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیة، جلد ششم، (قم: نشر الهادی، 1377).
بروجردی، حسین، کتاب‌ الاجاره و الغصب و الوصیة، (تهران: سرایی، 1394).
بروجردی، حسین، ‌تقریرات ثلاثة (کتاب الوصیة)، (قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1413 ق).
جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت علیهم السلام، جلد هجدهم، (قم: موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، 1423 ق).
حسینی شیرازی، سید محمد، الفقه: کتاب الوصیة، (بی‌جا: دار القرآن الحکیم، بی تا).
حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد، مفتاح‌الکرامة فی شرح قواعد العلامة (ط. القدیمة)، جلد نهم، (بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا).
حلی، محمد بن ادریس، السرائر، جلد سوم، (قم: مطبعة موسسة النشر الإسلامی، 14011 ق).
خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیله، جلد دوم، (تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره)، 1392).
خوئی، سید ابوالقاسم، موسوعة الامام الخوئی، جلد سی و سوم، (قم: مؤسسه أحیاء آثار الامام الخوئی، 1418 ق).
روحانی، محمدصادق، فقه‌الصادق، جلد سی­ام، (قم: آیین دانش، 1435 ق).
روحانی، محمدصادق، منهاج الصالحین، جلد دوم، (بیروت: دار بلال للطباعة و النشر، 1435 ق).
زین‌الدین، محمدامین، کلمة‌التقوی، جلد ششم، (قم: مطعبه مهر، 1413 ق).
سیستانی، سیدعلی، منهاج‌الصالحین، جلد دوم، (قم: مکتب آیة‌الله العظمی السید السیستانی، 1415 ق).
سیفی، علی‌ اکبر، دلیل تحریرالوسیله (الوصیة)، (قم: موسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی (ره)، 1430 ق).
صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، معجم فقه‌ الجواهر، گردآوری شده توسط مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی طبقا‌ لمذهب‌ اهل‌ البیت‌ علیهم‌ السلام، جلد ششم، (بیروت: دار الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع، 1417 ق).
طباطبایی کربلایی، علی‌بن‌محمد‌علی، ریاض المسائل (ط.الحدیثة)، جلد دهم، (قم: موسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، 1418 ق).
علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء (ط. الحدیثة: الطهارة إلی الجعالة)، جلد بیست ­و­ یکم، قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، 1414 ق).
علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، جلد دوم، (قم: موسسه النشر الاسلامی، 1413 ق).
کاشف‌الغطاء، حسن بن جعفر، أنوار الفقاهة، جلد هفتم، (تهران: المرکز العالی للعلوم و الثقافة الاسلامیة، 1436 ق).
محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع‌الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، (قم: اسماعیلیان، 1408 ق).
مصطفوی، محمد کاظم، فقه المعاملات، (قم: موسسة النشر الاسلامی، 1423 ق).
میرزای قمی، ابوالقاسم‌ بن‌ محمد حسن، جامع‌الشتات، جلد چهارم، (تهران: کیهان، 1371).
هاشمی شاهرودی، سید محمود، منهاج الصالحین، جلد دوم، (قم: مکتب آیة الله العظمی السید محمود الهاشمی، 1432 ق).
References
English
Baker, J. H., An Introduction to English Legal History, (Oxford: Oxford University Press, 2019).
Bender, A. S., “Disclaimer Law: A Call for Statutory Reform”, U. Ill. L. Rev., (3), 2001, pp. 887-910.
Beyer, G. W., & Hargrove, C. G., “Digital Wills: Has the Time Come for Wills to Join the Digital Revolution”, Ohio NUL Rev., 33 (3), 2007, pp. 865-902.
Bruce, H. Mann, “Formalities and Formalism in the Uniform Probate Code”, University of Pennsylvania Law Review, 142 (3), 1994, pp. 1033-1062.
Ellsworth, J. B., “On Disclaimers: Let's Renounce IRC Section 2518”, Vill. L. Rev., 38 (3), 1993, pp. 693-758.
Emerson, K. Y., & Bennardo, K., “Unleashing Pets from Dead-Hand Control”, Nev. LJ, 22 (1), 2021, pp. 349-378.
Glover, M., “A Social Welfare Theory of Inheritance Regulation”, Utah L. Rev., (2), 2018, pp. 411-455.
Glover, M., “A Taxonomy of Testamentary Intent”. Geo. Mason L. Rev., 23 (3), 2015, pp. 569-616.
Glover, M., “Freedom of Inheritance”, Utah L. Rev., 2, 2017, pp. 283-330.
Glover, M., “Restraining Live Hand Control of Inheritance”, Md. L. Rev., 79 (2), pp. 325-373.
Hall, D. D. G., The Treatise on the Laws and Customs of the Realm of England Commonly Called Glanvill, (Oxford: Clarendon Press, 1989).
Hirsch, A. J., & Wang, W. K., “A Qualitative Theory of the Dead Hand”, Ind. LJ, 68 (1), 1992, pp. 1-58.
Hirsch, A. J., “Freedom of Testation/Freedom of Contract”, Minn. L. Rev., 95, 2010, pp. 2180-2253.
Hirsch, A. J., “Revisions in Need of Revising: The Uniform Disclaimer of Property Interests Act”, Fla. St. UL Rev., 29 (1), 2001, pp. 109-187.
Horton, D., “Revoking Wills”, Notre Dame L. Rev., 97 (2), 2021, pp. 563-618.
Johnson, I. D., “There's a Will, but No Way-Whatever Happened to the Doctrine of Testamentary Freedom and What Can (Should) We Do to Restore It”, Est. Plan. & Cmty. Prop. LJ, 4, 2011, pp. 105-126.
Kelly, D. B., “Restricting Testamentary Freedom: Ex Ante Versus Ex Post Justifications”, Fordham L. Rev., 82, 2013, pp. 1125-1185.
Leslie, M. B., “Myth of Testamentary Freedom”, The. Ariz. L. Rev., 38, 1996, pp. 235-290.
Lindgren, J., “The Fall of Formalism”. Alb. L. Rev., 55, 1991, pp. 235-290.
McCouch, G., “Will Substitutes Under the Revised Uniform Probate Code”, Brook. L. Rev., 58, 1992, pp. 1123-1194.
Monopoli, A., “Toward Equality: Non-marital Children and the Uniform Probate Code”, U. Mich. JL Reform, 45, 2011, pp. 995-1035.
Osmanaj, E., “Restriction of Testamentary Freedom”. Comparative Aspects: Perspectives of Law and Public Administration, 10 (1), 2021, pp. 95-101.
Reid, K. G., de Waal, M. J., & Zimmermann, R., Comparative Succession Law: Testamentary Formalities, Vol. 1, (Oxford: Oxford University Press, 2011).
Reid, K. G., de Waal, M. J., & Zimmermann, R., Comparative Succession Law: Mandatory Family Protection, Vol. 3, (Oxford: Oxford University Press, 2020).
Rosenbloum, M., “Give Me Liberty and Give Me Death: The Conflict Between Copyright Law and Estates Law”, J. Intell. Prop. L., 4 (1), 1996, pp. 163-202.
Shavell, S., Foundations of Economic Analysis of Law, (London: Harvard University Press, 2004).
Sitkoff, R. H., & Dukeminier, J., Wills, Trusts, and Estates, (New York: Wolters Kluwer, 2017).
Sitkoff, R. H., “Freedom of Disposition in American Succession Law”, Harvard Public Law Working Paper, 2018, p. 518, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3197342.
Taite: C., “Freedom of Disposition v. Duty of Support: What's a Child Worth”, Wis. L. Rev., 2019, pp. 325-348.
Tate, J. C., “Caregiving and the Case for Testamentary Freedom”, UC Davis L. Rev., 42, 2008, pp. 129-192.
Translated References into English
Abasloo, Bakhtiar & Bahramy, Ehsan, “Traditional Requirements in Executing a Will and Their Place in the Electronic Will; A Comparative Study of Iranian and American Law”, Comparative Law Review, 13 (2), (2022). [In Persian]
Abdo Borujerdi, Mohammad, The generalities of Islamic law, (Tehran: Tehran University, 2016). [In Persian]
Amid Zanjani, Abbas Ali, Ayat-al-Ahkam (Criminal-Civil), (Tehran: Majd, 2016). [In Persian]
Amid Zanjani, Abbas Ali, The Rules of Islamic Jurisprudence, Volume I, (Tehran: Samt, 2018). [In Persian]
Amid, Mousa, Civil Law of Iran-second section (Gift-Will-Inheritance), (Tehran: Iran automatic printing house, 1942). [In Persian]
Ansarian, Hossein, Tafsir Hakim, Volume V, (Qom: Dar-al-Erfan, 2015). [In Persian]
Borujerdi, Seyyed Hossein, Manabe Feqh Shi-e (translated by: Esmaeil Tabar, Ahmad, Hosseini, Seyyed Ahmadreza & Mohuri, Mohammad Hossein), Volume XLIX, (Tehran: Farhang Sabz, 2007). [In Persian]
Emami, Seyyed Hasan, Civil Law, Volume III, (Tehran: Eslamiye, 2015). [In Persian]
Gholami, Maliheh; Soltani, Abbasali & Naseri Moqaddam, Husayn, “An Analysis of the Role of Assent in Commitment Bequest”, Fiqh and Usul, 49 (2), (2017). [In Persian]
Gorji, Abolghasem, Ayat-al-Ahkam (Civil & Criminal), (Tehran: Mizan, 2016). [In Persian]
Haeri Shahbaq, Seyyed Ali, Description of civil law, (Tehran: Ganj Danesh, 2017). [In Persian]
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Al-Fareq: General Encyclopedia of Law, Volume V, (Tehran: Ganj Danesh, 2012). [In Persian]
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Annotated Civil Code of Iran, (Tehran: Ganj Danesh, 2012). [In Persian]
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Civil Law: Will, (Tehran: Ganj Danesh, 2011). [In Persian]
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar, Philosophy of Civil Law: General Elements of Contracts, Volume I, (Tehran: Ganj Danesh, 2014). [In Persian]
Javadi Amoli, Abdollahi, Tasnim: Interpretation of the Holy Quran, Volume VIII, (Qom: Esra, 2011). [In Persian]
Katouzian, Naser, Civil law in the current legal order, (Tehran: Mizan, 2016). [In Persian]
Katouzian, Naser, Introductory course of civil rights: lessons of Pre-Emption, will, inheritance, (Tehran: Mizan, 2016).
Katouzian, Naser, Will in the Civil Law of Iran, (Teharn: Ganj Danesh, 2018).
Makarem Shirazi, Naser, Tafsir Nemune, Volume I, (Tehran: Dar-al-Kotob-al-Eslamiye, 1992).
Mirshekari, Abbas & Azadbakht, Shobeir, “Comparative Study on Validity of Electronic Will in American and Iranian law”, Modern Technologies Law, 4 (7), (2023). [In Persian]
Mirshekari, Abbas., Bahramy, Ehsan & Azadbakht, Shobeir, “Formalities of Withdrawal of a Will and the Ways to Avoid Them under American Law; A Reflection on Iranian Law”, The Journal of Islamic Law Research, 24 (1), (2023). [In Persian]
Mirshekari, Abbas; Bahramy, Ehsan & Pishnamaz, Sayyed Amin, “Strict Compliance Requirement in a Will: A Comparative Study of Iranian and American Law”, Jurisprudence and Islamic Law, 13 (29), (2022). [In Persian]
Mohaqeq Damamd, Seyyed Mostafa, Will: Jurisprudence and legal analysis, (Tehran: Olum Eslami, 2015). [In Persian]
Moslehi Araghi, Ali Hossein, Les Droits de Succession, (Tehran: Samt, 2017). [In Persian]
Qaraati, Mohsen, Tafsir Noor, Volume I, (Tehran: The cultural center of lessons from the Quran, 2009). [In Persian]
Qasemzadeh, Seyyed Morteza, Civil Law: Pre-Emption, Will & Inheritance, (Tehran: Dadgostar, 2015). [In Persian]
Qasemzadeh, Seyyed Morteza; Rahpeyk, Hasan & Kiyaei, Abdollah, Interpretation of civil law: Documents, Judgments and Legal Views, (Tehran: Samt, 2016). [In Persian]
Rezaei Nezhad, Homayoun, Civil Law: Phylosophy of Contractual Liability, (Tehran: Sahami Enteshar, 2020). [In Persian]
Roshan, Mohammad, A comparative study of inheritance barriers, (Tehran: Majd, 2013). [In Persian]
Safaei, Seyyed Hossein & Shabani Kandesari, Hadi, Civil Law: Will, Succession, Pre-Emption, (Tehran: Sahami Enteshar co., 2018). [In Persian]