نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی،تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

شناسایی و اجرای رای داوری آخرین مرحله از حل و فصل اختلافات  از طریق داوری است که به موجب آن رای داور  همانند آرای محاکم قابلیت اجرا  توسط اجرای احکام  می یابد و بر همین پایه شناسایی و اجرای رای زیر نظر دادگاه‌ها می‌تواند ضمانت اجرای مناسبی برای اعمال رای داوری فراهم آورد. از این رو، اگرچه امروزه موضوع شناسایی رای داوری در نوشته‌های حقوقی به‌طور غالب در داوری تجاری بین‌المللی مورد بحث قرار گرفته و در داوری های داخلی چندان مطمحِ نظر قرار نگرفته است اما شناسایی رای داوری در حقوق داخلی نیز باید قبل از اجرای رای داوری در دادگاه‌ها  مورد توجه قرار گیرد. با بررسی رویه قضایی به‌نظر می‌رسد در حقوق داخلی نیز اجرای رای داوری  ابتدا نیازمند شناسایی  آن از سوی محاکم قضایی است.   شناسایی آرای داور در محاکم قضایی عمدتا با تقدیم  درخواست‌ اجرای آرای داوری از سوی اشخاص ذینفع انجام شده  و دادگاهها  بدون ورود در ماهیت دعوا و صرفاً با بررسی شرایط صدور رای داور از منظر رعایت قوانین داخلی به صدور قرار قبولی و یا رد رای داوری اقدام می کنند. برهمین پایه، برخی  شناسایی رای داوری را نیازمند طرح دعوا در قالب دادخواست و رعایت اصول شکلی آن از جمله پرداخت هزینه دادرسی می‌دانند، و    اقدام دادگاه در شناسایی یا عدم شناسایی رای داور غالبا   تصمیم و نه حکم تلقی شده  که این تصمیم  همانند سایر احکام و قرارها قابل تجدیدنظر می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Recognition of Domestic Arbitral Awards under Iranian Judicial Precedents

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Oloumi Yazdi 1
  • Alireza Danesh Ara 2

1 Associate Professor of Faculty of Law and Political Sciences of Allameh Tabatabaꞌi University.Tehran,Iran

2 Phd student of Private Law Faculty of Law and Political Sciences of Allameh Tabatabai University,Tehran,Iran

چکیده [English]

Recognition and enforcement of arbitral awards by the competent court  when the judgment debtor does not comply with the award willingly is the last step in the settlement of a disputes through an agreed arbitration procedure. The recognition of the arbitral award by a court grants the arbitration awards an enforceability likewise the judgement of a courts. Recognition and enforcement of arbitration awards by the courts upscales such awards to an enforceable and binding level as it’s enforceability has been endorsed by the law. Moreover, when an arbitral award has been recognized by the court, then the outstanding case shall enjoy the status of a res judicata award which bars the parties to the dispute to take the case to the court or the arbitral tribunal again. The recognition of arbitral award has been mainly focused in international arbitration and in international legal literature such New York Convention on Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards (1958) as well as in ICSID Convention for settlement of disputes between foreign investors and sates. However, less attention has been paid to the step of recognition in national arbitration awards, yet it calls for a closer consideration under the national applicable law of the seat of arbitration or the place of its enforcement. The study of judicial precedents in Iran proves that recognition of an arbitral award is likewise a prerequisite for its enforcement. Under Iranian law an arbitral award could be enforced by the court when it does not contradicting the public policy, mandatory rules of law, and the rules of substantial law  granting/securing  a right. Consequently, when a court order for enforcement of an arbitral award, in fact the court has preliminary recognized its enforceability and its conformity with  these three said criteria. In this way, the recognition of a national arbitral award should be considered as a distinguished step in the process of its enforcement. This paper, by looking to the Iranian court precedent, intends to answer to the questions relating to the legal nature and consequences of recognition of a national arbitral award, as well as explaining the procedural rules applicable to this concept, such as the method and form which should be followed for such a request, the legal nature of the court’s decision on this matter, and whether this decision is subject to appeal or not.  However, it should be noted that, due to lack of an integrated system for record and publishing of court’s judgments in Iran this research has been confined to the available records.
Under Iranian court’s practice and precedent, the recognition of an arbitral award may be requested from the competent court by a “request” from the beneficiary party and  it is not necessary to file a “petition” as requested for bringing substantial claims before a court . The court shall deal with such a request as a matter of procedure and not as a matter of substance by checking the procedures followed by the arbitral tribunal. The court may not invite the parties for a hearing session and is not obliged to follow the default rules set out for proceedings in other cases. The decision of the court on the matter of recognition shall be in the form of and “order or decision” by the court, not a judgment, stating the recognition or rejection of the arbitral award. Such a decision may be subject to an appeal like any other decisions of the courts. If the arbitral award has not been recognized by the court, which means in practice the request for its recognition and enforcement has been rejected by the court, the same case cannot be heard by the arbitral tribunal again, but it should be heard by the competent court. However, according to the dominant practice of the courts, the arbitration agreement shall be survived for any other disputes might arise out of the same contract.
In the light of judicial policy of Iranian government to pursue people to the out of court settlement of their economic and commercial disputes, in particular by promoting  mediation and arbitration, Iranian courts have recently shown more tendency to support and help in recognition and enforcement of national arbitration awards. This approach has been demonstrated in the court decisions and judicial precedent referred to in this paper. In brief, the importance of  stage of recognition of an arbitral award should not be broadly interpreted by the courts to jeopardies the said policy,  promotion of arbitration and enforceability of the arbitral awards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Domestic arbitration
  • arbitration award
  • recognition
  • execution of arbitrator's award
  • annulment of arbitrator's award
اسکندری، یعقوب، «ابطال رأی داوری»، ماهنامه حقوق داوری، شمارۀ 4، (1398).
السان، مصطفی و دیگران، «شناسایی و اجرای رأی داوری داخلی؛ مطالعۀ تطبیقی حقوق ایران و استرالیا»، مجله مطالعات حقوقی، شمارۀ 2، (1400).
انصاری، روح‌الله و دیگران، «بررسی مداخله دادگاه در داوری در حقوق ایران»، نشریه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شمارۀ 2، (1396).
باقری، روح‌انگیز، «مقاله اجرای آراء داخلی و خارجی در قانون داوری تجاری بین‌المللی و کنوانسیون نیویورک»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شمارۀ 31، (1399).
جعفریان، منصور، «شناسایی و اجرای آرای داوری»، نشریه مجلس و پژوهش، شمارۀ 17، (1374).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامه حقوقی، جلدسوم، چاپ دوم، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1395).
 جنیدی، لعیا، اجرای آرای داوری بازرگانی خارجی، چاپ چهارم، (تهران: انتشارات شهر دانش، 1395).
جنیدی، لعیا، «کنوانسیون نیویورک و رژیم اجرایی آن»، مجله حقوق تطبیقی، شماره 1، (1390).
حسین‌آبادی، امیر، موارد بطلان رأی داور، مجموعه مقالات همایش صدمین سال تاسیس نهاد داوری در حقوق ایران، چاپ سوم، (تهران: انتشارات شهر دانش، 1391).
خدابخشی، عبدالله،  حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ سوم، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393).
خدری، صالح، «دادرسی منصفانه در داوری تجاری بین‌المللی»، شمارۀ 2، مجله حقوق تطبیقی، (1394).
دشتی، محمدرضا و کریمی، عباس، «مطالعۀ تطبیقی قرارداد داوری»، مجله حقوق تطبیقی، شمارۀ 1، (1392).
رسول‌زاده فرساد، علی و علومی یزدی، حمیدرضا، «چالش‌های اخلاقی اجرای رأی داوردر نظام حقوقی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، شمارۀ 37، (1398).
سلطان‌زاده، سجاد، ساختار و رویه داوری مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذاری (ایکسید)، چاپ اول، (تهران: انتشارات خرسندی، 1393).
شمس، عبدالله، آیین‌دادرسی‌مدنی؛ دوره پیشرفته، جلد سوم، چاپ بیست و نهم (تهران: انتشارات دراک، 1395).
شمس، عبدالله، «اصل تناظر»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 35 و 36، (1381).
کریمی، عباس و پرتو، حمیدرضا، حقوق داوری داخلی، چاپ دوم، (تهران: نشر دادگستر، 1392).
لطفی، سمیه و سعادت‌خواه، حسین، «اعتراض به آرای داوری‌های خارجی و بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات حقوق، شمارۀ 13، (1396).
مافی، همایون، شرحی بر قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، چاپ دوم (تهران: انتشارات دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، 1397).
مصلحی، جلال، «حدود مداخله دادگاه‌های ملی در روند داوری»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 15 و 16، (1384).
مظفری، احسان و قیوم‌زاده، محمود و پاسبان، محمدرضا، «مفهوم و تاثیر قوانین موجد حق در داوری داخلی با نگاهی به رویه قضایی»، فصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره 16، (1398).
یاوری، اسدالله و باقری، یوسف،  «زمان اخذ مجوز ارجاع به داوری موضوع اصل 13۹ قانون اساسی در پرتو آرای قضایی»، مجله حقوقی دادگستری، شمارۀ 106، (1398).
حیدری، سیروس، «اصل تناظر در حقوق فرانسه و کامن لا»، نشریه مطالعات حقوقی، شماره 1، ( 1389).
نهرینی، فریدون، «تشخیص ماهیت و نوع رای دادگاه»، نشریه مطالعات حقوق خصوصی، سال 41، شماره 2، (1390)
 
ب) آرای قضایی
تصمیم نهایی شماره 9809970226300120 به تاریخ 15/2/1398 صادره از شعبه 3 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی.
دادنامه شمارۀ 9609970228500034 به تاریخ 22/1/1396 صادره شعبه 25 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه  شماره 9609970226100425 به تاریخ 10/5/1396.
پرونده کلاسه 9609980226100188 شعبه 1 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
پرونده کلاسه 81/1170 از شعبه سوم دادگاه عمومی تهران.
پرونده کلاسه 9509980228500488 شعبه 25 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه‌ شمارۀ 9409970227701127 به تاریخ 27/11/1394 صادره از شعبه 17 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9309970227200893 به تاریخ 29/9/1393 صادره از شعبه 12 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9409970227900567 به تاریخ 19/8/1394 صادره از شعبه 19 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9609970228500194 به تاریخ 3/2/1396 صادره از شعبه 25 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9009970228400616 به تاریخ 12/7/1390 صادره از شعبه 24 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه‌های شمارۀ 9509970226500283 به تاریخ 18/3/1395 صادره از شعبه 5 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9509970226500580 به‌تاریخ 10/6/1395 صادره از شعبه 5 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه شمارۀ 9509970226500935 به‌تاریخ 22/9/1395 صادره از شعبه 5 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
دادنامه‌ شمارۀ 9609980226100118 به تاریخ 10/5/1396 صادره از شعبه 1 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی.
تصمیم نهایی شمارۀ 9909977872500104 صادره از شعبه 141 دادگاه  عمومی حقوقی مجتمع قضایی تخصصی رسیدگی به دعاوی تجاری تهران.
تصمیم ‌نهایی شمارۀ 9809972168501489 شعبه 85 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید مدرس تهران.
تصمیم نهایی شمارۀ 9809970242601803 صادره از شعبه 129 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید باهنر تهران.
تصمیم نهایی شمارۀ 9909972988700472 صادره از شعبه 7 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان بهارستان.
پرونده کلاسه 9809982160100878 شعبه 36 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید صدر تهران.
پرونده کلاسه 14016820001148667 در شعبۀ 142 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی تخصصی رسیدگی به دعاوی تجاری تهران خواهان.
دادنامه شمارۀ 140168390009180448 به تاریخ 30/6/1401 صادره از شعبه 79 دادگاه تجدیدنظر استان تهران.
در دادنامه شمارۀ 1490168390002557348 به تاریخ 31/2/1401 صادره از شعبه 79 دادگاه تجدیدنظر استان تهران.
تصمیم نهایی شمارۀ 9909972210200134 صادره از شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی دادگستری شهرستان دماوند.
پرونده کلاسه 9809980226300104 در شعبه 3 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
تصمیم نهایی شماره 140091390015948374 صادره از شعبه 1 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ملارد.
دادنامه شماره 140168390002557348 صادره از شعبه 79 دادگاه تجدیدنظر استان تهران
دادنامه شماره 1102 به تاریخ 3/10/1381 صادره از شعبه سوم دادگاه عمومی تهران.
تصمیم نهایی شماره 9909970237600863 صادره از شعبه 55 حقوقی روابط بین‌الملل مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
در تصمیم نهایی شماره 9909970227201415 صادره از شعبه 12 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
در تصمیم دیگری به شماره 9909972162101724 صادره از شعبه 89 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید صدر تهران.
پرونده کلاسه شماره 140168920001148667 شعبه 142 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی تخصصی رسیدگی به دعاوی تجاری تهران.
پروندۀ کلاسه 9809980242601153 شعبه 129 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید باهنر تهران.