نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تخلف از انجام هر نوع تعهدی خواه قراردادی یا قانونی، زیان‌بار است و متعهد را ملزم به جبران زیان از طریق پرداخت خسارت می‌کند. تاخیر در پرداخت تعهدات پولی نیز از این قاعده بیرون و مستثنی نیست. پرسش اصلی آن است که آغاز محاسبه خسارت تاخیر تادیه موضوع ماده 522 ق.آ.د.م، چه تاریخی است ؟ تاریخ مطالبه دین اصلی یا تاریخ سررسید یا تاریخ اقامه دعوا ؟ افزون بر آن، خسارت تاخیر تادیه مقرر در ماده 522 ق.آ.د.م دارای چه ماهیتی است ؟ آیا شیوه‌ای برای جبران خسارت است یا از آن برای جبران کاهش ارزش اسکناس در تعهدات پولی بهره‌گیری می‌شود ؟ دستاورد پژوهش پیش‌ رو گویای آن است که تاریخ مطالبه دین برای دیون پولی که دارای سررسید معین است، نمی‌تواند معیاری برای آغاز محاسبه خسارت تاخیر تادیه باشد بلکه فقط برای سنجش توانایی مالی بدهکار است. زیرا تاریخ مطالبه دین در جایی به کار می‌آید که تاریخ انجام تعهد معلوم نباشد یا موضوع تعهد در شمار تعهداتِ به روز و عندالمطالبه باشد. همچنین این ماده نه برای پرداخت خسارت تاخیر تادیه که فقط روشی برای دست‌یابی به جبران خسارت برآمده از کاهش ارزش اسکناس در بدهی‌های پولی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Legal Position of Debt Demand Date in Late Payment Damage

نویسنده [English]

  • Fereidoon Nahreini

Associate Professor in Faculty of Law and Political Science, University of Tehran

چکیده [English]

Undoing each obligation, whether it is legal or contractual, is harmful, and the obligator is bound to compensate the loss by way of payment for damage. Delay in payment of monetary obligations is not out of this rule. The main question is, what date is the beginning of the calculation of late payment damages subject to Article 522 of the Civil Procedure Code? Date of main debt demand or date of the due date or date of bringing an action? Is there a way to compensate for damages or is it used to compensate for the decrease in the value of the banknote in monetary obligations? The result of this research is that the debt demand date for a monetary debt that has a due date, cannot be a criterion for starting the calculation of late payment damage, but the mentioned date (demand) is only for measuring the debtor’s financial ability. Because the debt demand time is used where the date of fulfillment of the obligation is not known or the object of obligation is one of the obligations on demand. Also, this article is not for paying damages, but only is a method to obtain compensation for the decrease in the value of the banknote in monetary debts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monetary debt
  • Due date
  • date of demand
  • Reduction of money value
  • Reduction of banknote value
امینی – عیسی، حقوق قراردادها، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم، سال 1401، صص 322 و 323.
جعفری تبار - حسن، مسئولیت مدنی کالاها، نشر نگاه معاصر، چاپ یکم، ویراست سوم، سال 1396.
شمس - عبدالله، آیین دادرسی مدنی، دوره‌ی پیشرفته، جلد دوم، انتشارات دراک، چاپ نوزدهم، پاییز 1387.
شهیدی - مهدی، حقوق مدنی – جلد سوم، آثار قراردادها و تعهدات، انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ اول، سال 1382.
صفایی - سید حسین و حبیب‌الله رحیمی، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، زمستان 1389.
غریبه - علی، مقاله «بررسی فقهی – حقوقی قابلیت مطالبه میزان کاهش ارزش پول و خسارت تاخیر تادیه»، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، شماره شانزدهم، سال چهارم، سال 1387.
کاتوزیان - ناصر، قواعد عمومی قراردادها، اجرای قرارداد، جلد چهارم، شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم، سال 1387.
کاتوزیان - ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد؛ مسوولیت مدنی، جلد اول: قواعد عمومی، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ هشتم، سال 1387.
کاتوزیان - ناصر، مقاله «مرور زمان اسناد تجاری»، مجله کانون وکلاء، سال هشتم، فروردین و اردیبهشت 1335، ش 47.
محسنی – حسن و میرشکاری - عباس، مقاله «مطالبة زیانِ دیرکردِ پرداخت دین ناشی از ضمان قهری»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دورة 46، شماره 1، بهار 1395.
نهرینی - فریدون، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، «دعوا، شرایط اقامه و استماع آن»، (با بازنگری و افزودنی)، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم، سال 1400.
نهرینی - فریدون، آیین دادرسی مدنی، جلد چهارم، «شیوه‌های عادی شکایت از رای دادگاه و چگونگی بازنگری آن (واخواهی و تجدیدنظر)»، انتشارات گنج دانش، چاپ اول، پاییز 1401.
نهرینی - فریدون، اعاده دادرسی به تشخیص رئیس قوه قضاییه، انتشارات گنج دانش، چاپ سوم، سال 1394.
نهرینی - فریدون، مقاله «متفرعات دعوا و ویژگی‌های آن»، ارج نامه دکتر الماسی، مجموعه مقالات اهدا شده به دکتر نجاد علی الماسی، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، سال 1391.
نهرینی - فریدون، مقاله «نقدی بر یک سخنرانی و بحثی پیرامون قوانین جدید دادرسی»، مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، شماره پیاپی 182 و شماره دوره جدید 13، پاییز 1382.
مجموعه رویه قضایی کیهان، آرشیو حقوقی کیهان، آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور از سال 1328 تا سال 1342، جلد دوم – آراء مدنی، چاپ دوم، سال 1353.