نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارحقوق عمومی و بین المللی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ، ایران

چکیده

وضعیت حقوقی پدیده‌های فکری از زمان خلق تا شروع دوره حمایت و پس از آن سه دورة زمانی متفاوت را سپری می‌کنند. وضعیت پدیده‌های فکری به لحاظ مالکیتی از زمان خلق تا زمانی که زیر چترِ حمایتی حقوق مالکیت فکری قرار  می‌گیرند و پس از انقضای دورة حمایت و همچنین  اینکه پدیده‌های فکری خارج از شمول حقوق مالکیت فکری از چه حقوق مادی برخوردار هستند، موضوع این مقاله است. برای پاسخ به این سؤال با روشی توصیفی-تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای وضعیت حقوقی پدیده‌های فکری در دو دورة قبل و بعد از حمایت و تأثیر انحصار واقعی و قراردادی بر پدیده های مزبور بررسی شد و این نتیجه به‌دست آمد که پدیده‌های فکری تا زمانی که در سلطة عرفی پدیده‌آورنده آن قرار دارند مالیت داشته، مال محسوب می‌شوند و متعلّق به خالق آن است و پس از دورة حمایت در مالکیت عمومی جامعه یک کشور قرار نگرفته، بلکه جزئی از میراث مشترک بشریت محسوب می‌شود که محدود به مرزهای سرزمینی کشورها نبوده و هیچ شخص خصوصی، دولتی یا عمومی حقّ مالکیت و ایجاد انحصار بر آن را اعم از واقعی، قانونی و یا قراردادی ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Legal Status of Intellectual Things Before and After the Protection Period

نویسندگان [English]

  • Mehdi Zahedi 1
  • Ebrahim Chavoshi Lahrood 2

1 Associate Professor of Public and International Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran,Iran

2 Ph.D. Student in in Private Law, Allameh Tabataba'i University, Tehran,Iran

چکیده [English]

The legal status of intellectual things has three different time periods from the time of creation to the beginning of the period of protection and after that. The status of intellectual things in terms of property from the time of creation until they fall under the protective umbrella of intellectual property rights and after the expiration of the protection period, as well as what economic rights have intellectual things outside the scope of intellectual property rights, is the subject of this article.  To answer this question, with a descriptive-analytical method and based on library studies, the legal status of intellectual things was investigated in two periods before and after the protection and the effect of real and contractual monopoly on mentioned things and concluded that things As long as they are under the customary dominion of the creator, are considered property and belong to the creator, and after the period of protection, they are not in the public ownership of the society of a country but are considered a part of the common heritage of humanity, that is not limited to the territorial borders of countries, and no private,  governmental, or public persons have the right to own and create a monopoly whether real, legal, or contractual over it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual Property
  • Real Monopoly
  • Contractual Monopoly
  • Public Domain
امامی، اسدالله، حقوق مالکیت صنعتی، جلد دوم، چاپ دوم، (تهران: نشر میزان، 1396).
امامی، سید حسن، حقوق مدنی جلد اول، چاپ چهارم، (تهران: انتشارات اسلامیه، 1363).
انصاری، مسعود؛ طاهری، محمدعلی، مجموعه دانشنامه حقوق: دانشنامه حقوق خصوصی، جلد 3، چاپ 3، (تهران: انتشارات جنگل، چاپ 3، 1388).
پیلوار، رحیم، «مفهوم اموال فکری در حقوق اموال و جایگاه آن»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 7 شماره 12 (بهار و تابستان 94).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق اموال، چاپ پنجم، (تهران:گنج دانش،1380).
جعفرزاده، میرقاسم، «تحلیل مفهومی مالکیت فکری: کوششی در جهت تمهید نظریه‌ای فراگیر»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 52 (1389) .
حکمت‌نیا، محمود، «روش‌شناسی نظام مالکیت فکری»، نشریه دین و قانون، سال 3، شماره 8 (1394).
خدمتگزار، محسن، فلسفه مالکیت فکری، چاپ اول، (تهران: بنیاد حقوقی میزان،  بهار 1390).
دراهوس، پیتر، ترجمه محمود حکمت‌نیا،  فلسفه مالکیت فکری، چاپ اول،(تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ، 1391).
سازمان جهانی مالکیت فکری وایپو، ترجمه عرفان منش، محمدحسین، زارعی، لیلا، دوره عمومی مالکیت فکری، چاپ اول، (تهران: انتشارات حقوقی، 1400).
سیدین، علی؛ کارچانی مهدی، حقوق مالکیت صنعتی در آیینه اندیش‌های قضایی، چاپ اول، (تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه، شهریور 1400).
شیخی، مریم، اصول حقوق مالکیت فکری، (تهران: نشر میزان، 1394).
محمدی، پژمان؛ شرقی، مرضیه، «نگرشی بر ماهیت آفریده‌های فکری پس از تعلق به قلمرو عمومی»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، سال ششم شماره 1، بهار و تابستان( 1394).
محمودی، اصغر، «ماهیت حقوق مالکیت فکری و جایگاه آنها در حقوق اموال»، دوفصلنامه دانش حقوق مدنی، شماره دوم، پاییز و زمستان (1391).
محمودی، اصغر، «رهن اموال فکری در پرتو مقررات قانون مدنی و مطالعه تطبیقی»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 16، شماره 1 (1391).
منصوریان، مصطفی؛ سعدی، حسینعلی، «بازشناسی فقهی-حقوقی مالکیت عمومی از مالکیت دولتی با تأکید بر اصل 44 قانون اساسی»، حکومت اسلامی، سال 22، شماره 3 (1396).