نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران،تهران، ایران

چکیده

در حقوق ایران قوانین متعددی در زمینه مسئولیت دولت‌‌های خارجی به دلیل نقض حقوق بین‌‌الملل، وضع شده است. برخی از این قوانین به منظور استیفای حقوق ملت ایران و حمایت دیپلماتیک و برخی دیگر به منظور اقدام متقابل در برابر نقض مصونیت قضایی و اجرایی توسط دولت خارجی و همچنین تعیین مرجع صالح برای طرح دعوی و مسائلی از این دست، وضع شده است. با اعمال تحریم‌‌های متعدد علیه ایران و آثار زیان‌‌بار آن‌‌ بر بخش‌‌های مختلف اقتصادی و خدمات عمومی کشور، بررسی ظرفیت قانونی ایران در مورد مسئولیت دولت خارجی لازم می‌‌نمود. در این پژوهش عملکرد تقنینی ایران با رویکرد تحلیلی، به هدف شناسایی ظرفیت قانونی ایران در خصوص مسئولیت دولت خارجی بررسی و سپس خلأهای موجود در قوانین مورد اشاره مطرح می‌‌شود. این بررسی نشان می‌‌دهد که این قوانین غالباً فاقد دقّت کافی، بدون ابتنا بر نظرات کارشناسی و رعایت اصول قانون‌‌نویسی نگارش شده‌‌اند؛ لذا تجمیع این قوانین که گاه دارای موضوعات یکسان است در یک قانون منسجم و نگارش مواد با دقّت کافی با لحاظ موازین حقوق بین‌‌الملل و نه صرفاً به هدف واکنش سریع به اقدامات یک دولت خارجی مورد نیاز است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Review of Iran's Legislative Performance on the Civil Liability of Foreign State Imposing Sanctions

نویسندگان [English]

  • Laya Joneidi 1
  • Sepideh Razi 2

1 Professor, Department of Private andIslamic Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran,Tehran, Iran

2 PhD in private law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

In Iranian legal system, several acts have been enacted on the liability of foreign state for violating international law. Some of these acts have been enacted in order to protect the rights of the Iranian people and diplomatic support, and others in order to make counter measure against violation of immunity from jurisdiction and enforcement ‎by a foreign state, as well as to determine the competent court to file lawsuits and similar issues. In this study, Iran's legislative performance in the mentioned issues with an analytical approach, in order to identify Iran's legal capacity regarding the responsibility of the foreign state is examined and then the gaps in the mentioned laws are discussed. A study of the various acts in this field shows that these acts are often written without proper notice to sufficient accuracy, expert opinions and principles of legislation. Therefore, it is needed to consolidate these acts, which mainly have the same subjects, into a coherent act with sufficient scrutiny in writing articles, considering international law, and without mere quick reactionary approach to foreign state’s measures.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • liability
  • foreign state
  • legislative performance
  • sanction
ابراهیمی، نصرالله، «اعمال فراسرزمینی قوانین داخلی و آثار آن با ارجاع ویژه به قوانین هلمز- برتون و داماتو»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال دوم، شماره هفتم و هشتم، (1379).
احمدی، خلیل، «مطالعه تطبیقی مفهوم و انواع دعاوی بین اشخاص مختلف»، پژوهش‌‌های حقوق تطبیقی، دوره 18، شماره 4، (1393).
الماسی، نجادعلی، تعارض قوانین، (تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ 22، 1391).
ایرانپور، فرهاد؛ سیدمحمد طباطبایی نژاد، تعارض قوانین در مسئولیت مدنی، (تهران: نشر میزان، چاپ اول، 1396).
تدینی، عباس؛ سید مصطفی کازرونی، «بررسی تطبیقی قوانین مصونیت دولتی جمهوری اسلامی ایران با ایالات‌متحده آمریکا با توجه به دستبرد 2 میلیارد دلاری ایالات‌متحده بر اموال ایران»، مطالعه حقوق تطبیقی، دوره 7، شماره 2، (1395).
حدادی، مهدی؛ علی احدی کرنق، «بررسی ماهیت و ابعاد «عمل متقابل» در قانون صلاحیت دادگستری ایران برای رسیدگی به دعاوی مدنی علیه دولت‌‌های خارجی»، حقوق خصوصی، دوره 14، شماره 2، (1396).
جنیدی، لعیا، قانون حاکم در داوری‌های تجاری بین المللی، (نشر دادگستر، 1376).جنیدی، لعیا، «تبیین مفهوم نظم عمومی بین‌المللی با تأکید بر قواعد امری حقوق عمومی»، ارج‌نامه دکتر الماسی، (1391).
 جنیدی لعیا؛ زهرا فریور، «تعارض صلاحیت محاکم خارجی در دعاوی مسئولیت مدنی و قراردادی»، فصلنامه دولت و حقوق، شماره 3 (1400).
ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌‌الملل عمومی، چاپ 30 (تهران: کتابخانه گنج دانش، 1386).
ظاهری، علیرضا، «تحولات قاعدة مصونیت دولت: تاثیر قانون صلاحیت دادگستری جمهوری اسلامی ایران و قانون مبارزه با تروریسم ایالات‌متحده آمریکا»، مجله حقوقی بین‌‌المللی، شماره سی‌‌ام، (1383).
غمامی، مجید؛ حسن محسنی، «رابطه میان استقلال قضاوت و استقلال وکالت»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 45، شماره 2، (1394).
مافی، همایون؛ سید حسن حسینی مقدم، «دادگاه صالح در حل و فصل اختلافات ناشی از تعهدات غیر قراردادی در حقوق ایران و اتحادیه اروپا»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 8، شماره یک، (1396).
نهرینی، فریدون، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، چاپ 2، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1400).
روزنامه رسمی، مذاکرات جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، دوره نهم- اجلاسیه دوم، شماره 20087، جلسه صد و هفتاد و دوم (172)، 1392.