نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران

2 عضو هیات علمی دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

در ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی مخالفت رأی داوری با قوانین موجد حق موجب بطلان و غیرقابل اجرا بودن آن اعلام شده، اما نه در این قانون و نه در هیچ قانون دیگری مفهوم و مصادیق این قوانین و محدودة نظارت دادگاه بر اجرای آنها در فرایند داوری تبیین نشده است. در این وضعیت، بهترین روش برای تشخیص قانون موجد حق، بررسی موردی است. دادرس باید بررسی نماید چه قانونی از سوی داور نقض شده است و آیا این قانون طبق اوضاع‌واحوال حاکم بر قضیه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب زوال یا تحدید حق (به معنای امتیاز و سلطه) می‌شود یا خیر؟ نظارت دادگاه بر این امر در سه مقطع ابلاغ و اجرای رأی داوری و در زمان اعتراض به آن صورت می‌گیرد. در دو مقطع اول نظارت اجمالی است، ولی در مرحلة رسیدگی به اعتراض کامل‌تر است؛ لیکن در این مقطع هم دادگاه اجازة ورود به امور موضوعی که توسط داور رسیدگی شده است را ندارد، مگر در موارد استثناء.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Judicial Precedent-Based Approach to Scope of Judicial Review of Internal Arbitration Award in Terms of Constitutive Laws

نویسندگان [English]

  • Abbas Mansouri 1
  • Eisa Amini 2

1 PhD Student in Private Law, Islamic Azad University, Arak Branch, Arak, Iran

2 Assistant Professor Private Law, University Professor Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Article 489 of the Iranian Civil Procedure (ICP) provides that an arbitration award in conflict with constitutive laws will be null and void and unenforceable; however, neither the ICP nor any other act established the concept and the instances of such laws and the scope of judicial review or supervision over their enforcement. Under these circumstances, the best approach to identify constitutive laws is through a case-by-case approach. A justice should examine what law has been violated by an arbitrator and whether or not this law, based on the governing situations, directly or indirectly results in limiting or extinguishing a right. A court’s review of this matter may take place upon service or enforcement of or appeal to an arbitration award. The review is only a brief one over the first two stages but takes a more complete form over the third stage. However, even in this third stage, the court may not intervene into questions of fact addressed by the arbitrator, except for special cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitutive Laws
  • Judicial Review
  • Question of Fact
  • Question of Law
  • Essential Review
  • Non-intervention in Nature and Award of Arbitration
امامی، سید حسن. حقوق مدنی، ج 6، چاپ دوم، (تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1371).
امینی، عیسی؛ منصوری، عباس. «موجه و مدلل بودن رأی داوری داخلی با نگاهی بر رویه قضایی»، فصلنامة پژوهش حقوق خصوصی، شماره 22، سال ششم (1397)، صص 35-9.
ایرانشاهی، علیرضا. «بررسی معیار نظم عمومی در نظارت قضایی بر داوری تجاری بین‌المللی»، مجله حقوق بین‌الملل، شماره 44، (1390)، صص 114-73.
ایرانشاهی، علیرضا، اعتراض به رأی داوری در داوری های تجاری بین المللی،چاپ اول، (تهران: مؤسسه مطالعات حقوقی شهر دانش، 1393).
بازگیر، یدا...، تشریفات دادرسی مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور، داوری و احکام راجع به آن، چاپ سوم، (تهران: انتشارات فردوسی، 1393).
پوراستاد، مجید. «اصل حاکمیت اصحاب دعوای مدنی بر امور موضوعی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 38،  (1387)، صص 126-97.
پورطهماسبی‌فرد، محمد؛ محسنی، حسن. «اصل تسلط طرفین دعوا بر جهات و موضوعات دعوا»، مجله کانون وکلا، شماره 190 (1384)، صص 77-53.
جعفری‌تبار، حسن. فلسفه تفسیری حقوق، چاپ اول، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1388).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق، چاپ پنجم، (تهران: کتابخانه گنج دانش، 1370).
جنیدی، لعیا. اجرای آراء داوری بازرگانی خارجی، چاپ سوم، (تهران:مؤسسه شهر دانش، 1392 ).
حسین‌آبادی، امیر. «موارد بطلان رأی داور» در مجموعه مقالات همایش صدمین سال تأسیس نهاد داوری در حقوق ایران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی ایران، چاپ سوم، (1391)، صص 107 تا 115.
خدابخشی، عبدا... ، حقوق داوری و دعاوی مربوط به آن در رویه قضایی، چاپ سوم، ( تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393).
خدابخشی، عبدا... ، حقوق دعاوی: تحلیل و نقد رویه قضایی، چاپ اول، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1394).
دانای علمی، منیژه. «محدوده کنترل قاضی در شناسایی و اجرای آرای داوری، مطالعه تطبیقی در نظامهای حقوقی ایران و فرانسه»، ماهنامه قضاوت، شماره 63 (1389). صص 43-39.
زندی، محمدرضا. داوری در امور مدنی (در رویه قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران)، چاپ اول، (تهران: انتشارات جنگل، 1393).
شمس، عبدا... ، آیین دادرسی مدنی، ج 1 و 2 و3، چاپ دوم، (تهران: نشر میزان، 1381).
صدرزاده افشار، سیدمحسن. آیین دادرسی مدنی و بازرگانی،چاپ پنجم، (تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، 1379).
غمامی، مجید؛ اشراقی آرانی، مجتبی. «تفکیک امر حکمی از امور موضوعی، تبیین نظریه عمومی»، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40 (1389)، صص 294-275.
کاتوزیان، ناصر. مقدمه علم حقوق، چاپ 13، (تهران: شرکت انتشار، 1370).
کاتوزیان، ناصر.  اعتبار امر قضاوت‌شده در دعوای مدنی، چاپ ششم، (تهران: نشر میزان، 1383).
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ هشتم، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1388).
کریمی، عباس؛ پرتو، حمیدرضا. حقوق داوری داخلی، چاپ سوم، (تهران: نشر دادگستر، 1393).
متین دفتری،.احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج اول، چاپ اول، (تهران: مجمع علمی و پژوهشی مجد، 1378).
محبی، محسن. «امتیازات داوری از حیث اجرای رأی داوری»، مجموعه مقالات جشن نامه دهمین سالگرد تأسیس مرکز داوری اتاق ایران، تهران، نشر شهر دانش، چاپ اول، (1393)، صص 56-19.
محمد‌زاده اصل، حیدر. داوری در حقوق ایران، چاپ اول، (تهران: انتشارات ققنوس، 1379).
واحدی، جواد، «ابلاغ رأی داور»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 30 (1372) ، صص 64-137.