نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

تعیین موارد صلاحیت انحصاری دادگاه‌ها در رسیدگی به دعاوی خصوصی بین‌المللی از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این‌حال معیار واحد بین‌المللی جهت تشخیص موارد صلاحیت انحصاری دادگاه‌ها وجود ندارد. از این‌رو نظام‌های حقوقی مختلف رویکردهای متفاوتی در تعیین صلاحیت انحصاری دادگاه‌هایشان در پیش گرفته‌اند. در حالی که اندکی از نظام‌های حقوقی موارد صلاحیت انحصاری دادگاه‌های خود را تصریح نموده‌اند، دیگر نظام‌ها از جمله نظام حقوقی ایران موارد صلاحیت انحصاری دادگاه‌های خود را تصریح ننموده‌اند. حال سؤال مهم این است که در نظام‌های حقوقی اخیر، قضات با چه معیارهایی می‌توانند موارد صلاحیت انحصاری بین‌المللی دادگاه‌ها را تعیین نمایند. نوشتار حاضر ضمن بررسی رویکرد برخی نظام‌های حقوقی در این زمینه به همراه ارزیابی برخی معیارهای پیشنهادشده برای این موضوع به این نتیجه می‌رسد که در فقدان یک مفهوم واحد بین‌المللی از صلاحیت انحصاری، قضات باید موارد صلاحیت انحصاری را به‌صورت موردی تعیین نمایند. در فرایند چنین تعیینی، آن‌ها باید حاکمیت دولت، موضوع دعوا، طرفین اختلاف و هدف قانون‌گذار از وضع یک قاعدة صلاحیتی خاص را مدنظر داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination of Exclusive Jurisdiction in Private International Disputes

نویسندگان [English]

  • Mohammed Mejd Kabry 1
  • Azam Ansari 2

1 Ph.D. Student, Private Law, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

2 Assistant Professor, Private Law, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Determining the grounds of exclusive jurisdiction in private international disputes is extremely important. However, there is no international uniform criterion for determining the grounds of exclusive jurisdiction. Thus, different legal systems have adopted various approaches to determine their courts' exclusive jurisdiction. While a few legal systems have explicitly specified the subject matters falling within their courts' exclusive jurisdiction, the other legal systems such as the Iranian legal system have not determined the grounds of exclusive jurisdiction. So an important question arises about the approach of the last legal systems; in such legal systems, what criteria can be used to guide the judges to determine the grounds of exclusive jurisdiction? This article examines the approach of some legal systems and evaluates some suggested criteria. Finally, the article demonstrates that in the absence of the international uniform concept of exclusive jurisdiction, the judges have to determine the exclusive jurisdiction on a case-by-case basis. They also have to consider the state sovereignty, the subject matter of the dispute, the disputing parties, and the purpose of the lawmaker in providing a particular jurisdiction rule.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Jurisdiction
  • Exclusive Jurisdiction
  • Recognition
  • and Enforcement of Foreign Judgments
  • International Private Disputes
  • Public Policy
الأسود علی هادی، «العلاقه بین القواعد القانونیه ذات التطبیق الضروری(قواعد البولیس و الأمن) و قواعد الاسناد فی القانون الدولی الخاص»، مجله العلوم القانونیه و الشرعیه، شماره 7 ، (2015) صص26-52.
بن محمود، فاطمه الزهراء؛ السالمی، الحسین. منظومه القانون الدولی الخاص التونسی، (تونس: مجمع الاطرش للکتاب المختص، 2016).
البنموسی، مبروک.  شرح مجلة القانون الدولی الخاص التونسی، (تونس: منشورات المغاربیة للطباعة و النشر و الاشهار، 2003).
خالد، هشام. قواعد الاختصاص القضائی الدولی و تعلقها بالنظام العام، (الاسکندریة: منشورات منشأة المعارف، 2000).
خدابخشی، عبدالله. حقوق دعاوی: بایسته های حقوق داوری تطبیقی، جلد 6، چاپ اول، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1397).
خدابخشی، عبدالله؛ انصاری، اعظم؛ کابری، محمدمجد. «شرایط اجرای احکام خارجی در حقوق ایران و مصر»، مجله حقوق خصوصی، شماره 2 (1397)، صص349-372.
الروبی، محمد. دور الارادة فی تحدید الاختصاص القضائی الدولی، (القاهرة: منشورات دارالنهضة العربیة، 2008).
سلامة، احمد عبدالکریم.  فقه المرافعات المدنیة الدولیة، (القاهرة: منشورات دار النهضة العربیة، 2000).
سلجوقی محمود. (حقوق بین‌الملل خصوصی)، جلد دوم، (تهران: انتشارات میزان، 1387).
شاه‌حیدری‌پور، محمدعلی. آیین دادرسی مدنی- صلاحیت دادگاه‌ها- مطالعه حقوق ایران و تطبیق با حقوق انگلستان، (تهران: انتشارات آداک، 1391).
شایگان اسماعیل. شرط صلاحیت قضایی در حقوق بین‌المللی خصوصی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1397).
شیروی عبدالحسین. داوری تجاری بین‌المللی، (تهران: انتشارات سمت، 1392).
صادقی، محسن. «مفهوم و اعمال نظم عمومی در مراجع قضایی و شبه قضایی و جلوهجهای نوین آن»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 68 (1384)، صص89-114.
صفایی، سیدحسین. مباحثی از حقوق بین‌الملل خصوصی، (تهران: انتشارات میزان، 1374).
عبدالعال، عکاشة.  الاجراءات المدنیة و التجاریة الدولیة فی دوله الامارات العربیة المتحدة، (بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة، 2000).
غمامی، مجید؛ محسنی، حسن. اصول آیین دادرسی مدنی فراملی، (تهران: انتشارات میزان، 1386).
کابری، محمدمجد؛ انصاری، اعظم. «تأثیر حاکمیت اراده در صلاحیت بین‌المللی دادگاه‌ها»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 87، (1398)، صص303-328.
کابری، محمدمجد؛ انصاری، اعظم. «شرایط اساسی توافق صلاحیت در حقوق بین‌الملل خصوصی»، فصلنامه مطالعات حقوقی، شماره 2، (1398)، صص225-255.
مافی، همایون. شرحی بر قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران، چاپ دوم، (تهران: دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، 1397).
مافی، همایون؛ ادبی فیروزجایی، رشید. «صلاحیت دادگاه‌های ایران در قلمرو حقوق بین‌الملل خصوصی»، دانش حقوق مدنی، شماره 2، (1393)، صص 48-63.
مقصودی، رضا.  «دادرسی موازی در دعاوی بین‌المللی»، مطالعات حقوق تطبیقی، شماره 2، (1393)، ص581-602.
نصیری، مرتضی. تعارض قوانین در تجارت بین‌المللی، چاپ دوم، (تهران: انتشارت جنگل جاودانه، 1396).
References
Briggs, Adrian. Civil Jurisdiction and Judgments, 6th ed, (New York: Routledge, 2015).
Paul, Torremans; et al. Cheshire, North; Fawcett Private International Law, 15th ed, (Oxford: Oxford University Press, 2017).
Fazilatfar, Hossein; Overriding Mandatory Rules in International Commercial Arbitration, (UK: Edward Elgar Pub, 2019).
Garner, Bryan. A. Black's Law Dictionary, 9th ed, (US: Thomson West, 2009).
Guedi G., Thomas. "The Theory of the Lois de Police, A Functional Trend in Continental Private International Law-A Comparative Analysis with Modern American Theories", The American Journal of Comparative Law, Vol. 39, No. 4 (1991). pp. 661-697.
Hartley, Trevor; Dogauchi, Masato. Explanatory Report on the 2005 Hague Choice of Court Convention, Hague: The Permanent Bureau of the Conference, (2007).
Liakopoulos Dimitris, RECOGNITION AND ENFORCEMENT OF FOREIGN JUDGMENTS IN ACCORDANCE WITH TURKISH INTERNATIONAL PRIVATE LAW, International comparative jurisprudence Research journal, Vol 4, No 2, pp.117-148, 2018.
Mills,  Alex. Party Autonomy in Private International Law, (University College London, 2018).
Pathak, Harshad; Panjwani, Pratyush; "Mandatory Rules and the Dwindling Restaint of Aarbitability". NLUD Student Law Journal, Vol.5, (2018), pp.82-99.
Tang Zheng, Sophia. Jurisdiction and Arbitration Agreements in International Commercial Law, 1st ed, (New York: Routledge, 2014).