رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بی‏ احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان

ر ضوی, قاسم; نوعی, الیاس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دکترای حقوق تجارت بین الملل علوم قضایی

² کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد

چکیده

رابطه سببیت در حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان، بویژه در مسئولیت ناشی از بی‏احتیاطی، از جایگاه قابل توجهی برخوردار است. تفاوت حقوق ایران، به عنوان نظامی از خانواده حقوقی رومی-ژرمنی با انگلستان، به عنوان نظامی از جنس کامن‏لا، یافتن یک دیدگاه واحد برای بررسی سببیت را دشوار می‏کند، اما به معنای غیر ممکن بودن آن نیست. بررسی تطبیقی سببیت در حقوق دو کشور، مستلزم تفکیک بحث در دو بخش اصلی با عناوین، «مسئول معین» و «مسئول مجمل» است که پس از بخشی با عنوان «جایگاه سببیت» قرار می‏گیرند. در بحث «مسئول معین» حالتی بررسی می‏شود که می‏توان با تکیه بر معیارهای موجود، به تعیین مسئول حادثه پرداخت و ذیل عنوان «مسئول مجمل (یا مردد)»، وضعیتی مورد بررسی قرار می‏گیرد که وجود رابطه سببیت با یکی از چند عامل معین و موجود، قطعی است اما تشخیص عامل اصلی امکان ندارد. در پایان، باید گفت بدلیل مشابهت‏های قابل توجهی که در حقوق دو کشور وجود دارد، می‏توان حقوق انگلستان و راهکارهای آن را الگویی برای حقوق ایران قرار داد و قضات می‏توانند در مواردی که راهکاری در حقوق ایران ارائه نشده یا راهکارهای موجود با شرایط دعوی سازگار به نظر نمی‏رسد، از معیارهای مطروحه در حقوق انگلستان بهره ببرند.

[1] دکترای حقوق تجارت بین الملل ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی . ghkrazavi@ujsas.ac.ir

[2] کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

[3] دکترای زبان و ادبیات انگلیسی، گروه ادبیات انگلیسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
Dr.mehrpooyan@gmail.com

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Keywords: Causation, Liability, Victim, Harm-causing factors, Damage

نویسندگان [English]

ghasem razai ¹
ELYAS NOEE ²

چکیده [English]

“Causation” is of particular significance in tort law of Iran and England,
particularly in the field of Negligence Law. Existing differences in Iranian legal
system, as a civil law country, with English law, as a common law country,
cause great difficulties in seeking a common perspective in order to examine the
concept of causation. Having said that, this is not an impossible task. In order to
conduct a comparative study of causation under the legal systems of Iran and
England, two principal subjects of “Hidden Tortfeasor” and “Visible
Tortfeasor” are distinguished after scrutinizing “The State of Causation”. On
the basis of the current criteria, an aspect of “Liable Tortfeasor” is examined,
which determines a responsible one in the incident under “Tortfeasor” survey. A
certain connection is recognized between the damage and factors contributing to
the occurrence of the incident, but it is impossible to identify the liable factor
then “Hidden Tortfeasor” comes to the surface. According to noticeable
similarities in Iranian and English law, the latter can present solutions for
Iranian law, and it can be used as a suitable model for Iranian legal system.
Judges can consider the above-mentioned criteria adopted in English law in
cases in which no solution can be found in Iranian law or existing solution is not
adaptable with conditions and nature of the dispute.

کلیدواژه‌ها [English]

Keywords: Causation
Liability
victim
Harm-causing factors
damage

مراجع

- امامی، سید حسن، ( 1391 )، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ سی و سوم، تهران: اسلامیه

- امیری قائم مقامی، عبدالمجید، ( 1385 )، حقوق تعهدات ، جلد اول، چاپ سوم، تهران : میزان باریکلو، علیرضا، ( 1392 )، مسوولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران: میزان

- بهرامی احمدی، حمید، ( 1390 )، مسوولیت مدنی، چاپ دوم، تهران: میزان

- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ( 1391 )، محشی قانون مدنی، چاپ چهارم، تهران : گنج دانش

- حسینی نژاد، حسینقلی، ( 1389 )، مسوولیت مدنی، چاپ اول، تهران: مجد

- داراب پور، مهراب، ( 1377 )، قاعده مقابله با خسارت، چاپ اول، تهران: گنج دانش

- داراب پور، مهراب، ( 1390 )، مسوولیت های خارج از قرارداد، چاپ دوم، تهران: مجد

- صفایی، سید حسین و حبیب الله رحیمی،( 1392 )، مسوولیت مدنی ، چاپ پنجم، تهران :

سمت

- عباسلو، بختیار، ( 1390 )، مسوولیت مدنی، چاپ اول، تهران: میزان

- قاسم زاده، سید مرتضی، ( 1390 )، مسوولیت مدنی، چاپ نهم، تهران: میزان

- کاتوزیان، ناصر، ( 1387 )، الزام های خارج از قرارداد ، جلد اول، چاپ هشتم، تهران :

انتشارات دانشگاه تهران

- یزدانیان، علیرضا، ( 1387 )، قلمرو مسوولیت مدنی، چاپ اول، تهران: ادبستان

فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد، شماره ،« تقسیم مسئولیتمدنی » ،( - عباسلو، بختیار، ( 1389

187- 8-10 ، تابستان- زمستان 1389 ، صفحات 205

بررسی مفهومی و مصداقی سبب و شرط در حقوق مدنی » ،( - میرشکاری، عباس، ( 1389

78 - مجله کانون، بهمن 1389 ، شماره 113 ، صفحات 100 ،« ایران

-Barker, David & Colin Padfield, Law Made Simple, tenth edn., Oxford,

Made Simple Books, 1998 64

فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال سوم، شماره دهم، بهار 1394

-Cane, Peter, Atiyah’s Accidents, Compensation and the Law, eighth edn.,

Cambridge, Cambridge University Press, 2013

-Cooke, John, Law of Tort, ninth revised edn., London, Longman, 2010

-Elliot, Catherine & Frances Quinn, Tort Law, seventh edn., London,

Longman, 2009

-Garner, Bryan A., Black’s Dictionary of Law, ninth edn., New York, West,

2009

-Harpwood, Vivienne, Modern Tort Law, seventh edn., New York:

Routledge- Cavendish, 2009

-Martin, Elizabeth A., Oxford Dictionary of Law, seventh edn, Oxford,

Oxford University Press, 2013

-Owen, Richard, Essential Tort Law, 3rd. edn., London, Routledge-

Cavendish, 2000

-Samuel, Geoffrey, Law of Obligation and Legal Remedies, second edn.,

London, Cavendish, 2001

-Stephenson, Graham, Sourcebook on Torts, Second edn., London,

Cavendish, 2000

B: Articles

-Collins, Lynda Margaret, Causation, Contribution and Clements: Revisiting

the Material Contribution Test in Canadian Tort Law (August 20, 2011). Tort

Law Review, Vol. 19, pp. 86-93, 2011. Available at SSRN: http://

ssrn.com/abstract=1913290

-Crowne, Emir and Ha-Redeye, Omar, Clements v. Clements: A Material

Contribution to the Jurisprudence - The Supreme Court of Canada Clarifies the

Law of Causation (November 19, 2012). University of Western Ontario Journal

of Legal Studies, Vol. 2, No. 2 (2012). Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=2097881 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2097881

- Halbersberg, Yoed, Toward a New Paradigm for Multiple-Victim Torts:

The Problem of Victims Heterogeneity (February 3, 2013). Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=1264464 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1264464

- Hansen, Robin F., Fullowka v. Pinkerton’s of Canada Ltd. and the Material-

Contribution Test for Factual Causation in Negligence (May 13, 2011). Alberta

Law Review, Vol. 48, No. 3, pp. 771-782, 2011. Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=1840626

- Hylton, Keith N., Causation in Tort Law: A Reconsideration (July 23,

2013). Research Handbook on the Economics Of Torts, (Jennifer Arlen, ed.,

رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بیاحتیاطی ... 65

Edward Elgar Publishing, 2013), Forthcoming; Boston Univ. School of Law,

Law and Economics Research Paper No. 13-30; Boston Univ. School of Law,

Public Law Research Paper No. 13-30. Available at SSRN: http://

ssrn.com/abstract=2297543

- Hylton, Keith N. and Lin, Haizhen, Negligence, Causation, and Incentives

for Care (April 30, 2013). Boston Univ. School of Law Working Paper No. 11-

15. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1793973 or http://

dx.doi.org/10.2139/ssrn.1793973

- Knutsen, Erik S., Clarifying Causation in Tort (August 13, 2009). Dalhousie

Law Journal, Vol. 33, No. 1, p. 153-188, Spring 2010. Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=1448828

- Meier, Luke, Using Tort Law to Understand the Causation Prong of

Standing (March 27, 2011). Fordham Law Review, Vol. 80, No. 101., pp. 101-

159 Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1639598

- Stapleton, Jane, Factual Causation (February 7, 2011). Federal Law

Review, Vol. 38, No. 3, pp. 467-484, 2010. Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=1757302

- Stapleton, Jane, Factual Causation and Asbestos Cancers. Law Quarterly

Review, Vol. 126, pp. 351-356, 2010. Available at SSRN:

http://ssrn.com/abstract=1650986

- Wright, Richard W., Proving Causation: Probability Versus Belief (July 1,

2011). PERSPECTIVES ON CAUSATION, Ch. 10, R. Goldberg, ed., Hart

Publishing, 2011. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1918474

رابطه سببیت در مسئولیت ناشی از بی‏ احتیاطی؛ نگاهی تطبیقی به حقوق مسئولیت مدنی ایران و انگلستان

مراجع

مراجع

دوره 3، شماره 10 - شماره پیاپی 10فروردین 1394صفحه 43-65

دوره 3، شماره 10 - شماره پیاپی 10
فروردین 1394
صفحه 43-65