پژوهش حقوق خصوصی

داوران سال 1402

داوران سال 1401

داوران سال 1400

داوران سال 1399

داوران سال 1398

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی ویژگی‌های عدالت مطلوب در ماده اول قانون مسئولیت مدنی ایران در مقایسه با نظریه‌ عدالت توزیعی جان راولز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

از سال 1971 میلادی و با انتشار کتاب «نظریه‌ای در باب عدالت» توسط جان راولز، دیدگاه وی  در خصوص عدالت و نحوه‌ اجرای آن در صدر مهم‌ترین نظریه‌های مطرح شده در قرن بیستم قرار گرفته است. در دومین اصل عدالت راولز که آن را اصل تمایز می‌خوانند، بر مفاهیمی همچون برقراری عدالت توزیعی و باز‌توزیعی، عدالت ماهوی، ایجاد نابرابری به نفع نابرخوردارها و تضمین رفاه اجتماعی برای همگان تاکید می‌شود. از آنجا که عرصه‌ مسئولیت مدنی نمی‌تواند نسبت به تحولات ایجاد شده در مفهوم عدالت و نحوه‌ برقراری آن در اجتماع ساکن و بی‌تفاوت باشد، در این مقاله کوشش شده تا ویژگی‌های عدالت مطلوب در ماده‌ اول قانون مسئولیت مدنی ایران در چارچوب نظریه‌ عدالت راولز مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. از آنجا که ماده مزبور نقش مهمی در صورت‌بندی قواعد مسئولیت مدنی در نظام حقوقی کشور دارد، به نظر می‌رسد مورد مناسبی برای بررسی و مقایسه با جدیدترین نظریات فلسفی پیرامون عدالت باشد. از نظر نویسندگان، این ماده دارای ویژگی‌هایی نظیر پیروی از صورت‌گرایی حقوقی، توجه به عدالت صوری(در برابر عدالت ماهوی) و تمرکز بر عدالت اصلاحی(در برابر عدالت توزیعی و باز‌توزیعی) است که باعث می‌شود تفاوت‌های بارزی با تلقی جان راولز از برقراری عدالت در اجتماع داشته باشد.

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Features of Justice in the First Article of the Iranian Civil Liability Act in Comparison with of John Rawls's Distributive Justice Theory

نویسندگان [English]

  • Habibollah Rahimi 1
  • Fatemeh Torof 2

1 Associated Professor of Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

2 PhD student in private law of the Allameh Tabataba'i University, , Tehran, Iran.

چکیده [English]

Since 1971, and concurrent with the dissemination of John Rawls’s theory of justice, his views on the concept of justice and its execution in the society has been at the forefront of the recent theories in the twentieth century. In the second principle of this theory (called the principle of difference) Rawls focuses on substances such as distributive and redistributive justice, material justice, inequality in favor of the poors and vulnerable deciles and ensuring welfare for all.
As we do not expect law and specially the branch of civil responsibility to be indifferent to new approaches toward justice, this essay tries to analyze  the first article of the Iranian civil responsibility Act in the context of Rawls’s theory.It is assumed that this article plays an important role in the legal system in this country. From the authors point of view the discussed article contains some characteristics like following legal formalism, centralization on formal justice (vs. material justice) and tendency to execute corrective justice (vs. distributive or redistributive justice). These features lead to obvious differences with Rawls’s considered approach about justice and equity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • John Rawls’s theory of justice
  • Iranian civil Liability Act
  • Distributive justice
  • Formal justice
  • Corrective justice
  • Legal formalism
مراجع
- آرمان­مهر، محمدرضا، متوسلی، محمود «تحلیل فلسفی روش­شناسی رالز در استخراج معیار عدالت اقتصادی»، فصلنامه­ روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 62، (1389).
- افلاطون، قوانین، ترجمه­ محمد حسن لطفی، (تهران: انتشارات کاویان، 1354).
- بادینی، حسن، فلسفه­ مسئولیت مدنی، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384).
- _______، «هدف مسئولیت مدنی»، مجله­دانشکده­ حقوق و علوم سیاسی، شماره­ 66، (1383).
- پلانت، ریموند، «نوزیک: نظریه­ استحقاق در باب عدالت» ترجمه­ حسن­علی زیدان­لو، فصلنامه­ الهیات و حقوق، شماره 12، (1383).
- جعفری­تبار، حسن، مبانی فلسفه­ تفسیری حقوق، (تهران: شرکت سهامی انتشار، 1383).
- حیران­نیا، جواد، «عدالت اجتماعی از منظر جان رالز»، پژوهش­نامه­ عدالت اجتماعی، شماره 26، (1387).
- خدابخشی، عبداله، تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری، (تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های شهر دانش، 1392).
- دادگر، یداله، مؤلفه­ها و ابعاد اساسی حقوق و اقتصاد، (تهران: انتشارات پزوهشکده­ اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و نور علم، 1389).
- _______، آرمان­مهر، محمدرضا، «بررسی و نقد مبانی معیار عدالت اقتصادی رالز»، پژوهش‏نامه­ علوم اقتصادی، شماره 2، (1388).
- دیرباز، عسکر، مهری، هژیر، «نسبت نظریه­ رالز با فلسفه­ اخلاق کانت و فلسفه­ حق هگل»، فصلنامه­ الهیات تطبیقی، شماره­ 4، (1389).
- رالز، جان، نظریه­ عدالت، ترجمه­ سید محمدکمال سروریان و مرتضی بحرانی، (تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی،1387).
- ره­پیک، حسن، حقوق مسئولیت مدنی و جبران­ها، (تهران: انتشارات خورسندی،1387).
- ژوردن، پاتریس، اصول مسئولیت مدنی، ترجمه و تحقیق مجید ادیب، (تهران: نشر میزان: 1385).
- سفیدخوش، میثم، شاقول، یوسف، «نسبت نظریه­ عدالت راولز با فلسفه­ حق هگل»، دوفصلنامه فلسفه و کلام، شماره­ 12، (1386).
- صفایی، سید­حسین، رحیمی، حبیب­اله، مسئولیت مدنی(الزامات خارج از قرارداد)، (تهران: انتشارات سمت، 1392).
- سلیمی، حسین، «رابطه مفهومی جامعه مدنی، ستیزه جویی و صلح طلبی در عرصه اندیشه سیاسی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال اول، شماره 4، (1385).
- عباس­لو، بختیار، مسئولیت مدنی با نگرش تطبیقی، (تهران: نشر میزان، 1390).
- قاری سید فاطمی، سید محمد، «تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر: حق، تعهد، آزادی، برابری و عدالت»، مجله­ تحقیقات حقوقی، شماره 34 و 33، (1380).
-کاپلستون، فردریک. فیلسوفان انگلیسی، ج 5، ترجمه­ امیر­جلال­الدین اعلم، (تهران: انتشارات سروش، 1370).
- کاتوزیان، ناصر، فلسفه­ حقوق، ج 1، (تهران: انتشارات بهنشر، 1365).
- _________، «حقوق و عدالت»، نقد و نظر، شماره 3و2، (1376).
- _________، «تحول مفهوم تقصیر در حقوق مسئولیت مدنی»، فصلنامه­ حقوق، شماره 1، (1388).
- _________، مسئولیت مدنی(قواعد عمومی)، ج 1، (تهران: انتشارات دانشگاه، 1390).
- کرایگ، گری، «عدالت اجتماعی در جامعه­ی چند فرهنگی، تجربه­ای از انگلستان»، ترجمه­ زهرا رضایی، پژوهش­نامه­  عدالت اجتماعی، شماره 26، (1387).
- محمدی، حسین، «دلایل تفاوت نهادهای اقتصادی و سیاسی در جوامع»، فصلنامه­ اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 6 و5، (1388).
- محمودی، سید­علی، عدالت و آزادی، گفتارهایی در باب فلسفه­ سیاست، (تهران: مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر، 1376). واحدی، واحدی، جواد، ق‍ان‍ون‌ ت‍ع‍ه‍دات‌ س‍وی‍س‌‌، (تهران: نشر میزان، 1378).
- مهدوی، ابوالقاسم، نصیری­اقدم، علی، «تطور برنامه­ پژوهشی یک اقتصاد­دان نهادگرا: داگلاس سیسیل نورث»، دو فصلنامه­ جستارهای اقتصادی، شماره 12، (1388).
- واعظی، احمد، «عدالت صوری؛ عدالت محتوایی»، فصلنامه­ علوم سیاسی، شماره 29، (1384).
- واعظی، احمد، جان رالز: از نظریه­ عدالت تا لبرالیسم سیاسی، (قم: بوستان کتاب، 1386).
- والزر، مایکل، حوزه­های عدالت(در دفاع از کثرت­گرایی و برابری)، ترجمه­ی صالح نجفی، (تهران: نشر ثالث، 1389).
- وثوقی، منصور، میرزایی، حسین، «فردگرایی: تأملی در ابعاد و شاخص­ها»، فصلنامه­ مطالعات جامعه شناختی، شماره 34، (1387).
 English Sources
- Arneson, Richard, “Rawls, Responsibility ,And Distributive Justice”, CUFX199-Fleurbaey-Vol2,(2007).
 Available at:
http://philosophyfaculty.ucsd.edu/faculty/rarneson/RawlsResponsibilityproof.pdf
 -Beauchap, Tom, Childress, James, Principles Of Biomedical Ethics,(London: Oxford University Press, 5th edition ,2001).
 Available at:
http://compbio.ucdenver.edu/hunter/cpbs7605/Beauchamp-Childress.pdf
 - Bertram, Christopher,“Principles Of Distributive Justice Counterfactuals  And History”, The Journal Of Political Philosophy, Vol I, No.3,(1993).
 Available at:
http://eis.bris.ac.uk/~plcdib/counterfactuals.pdf
 - Kordana Kevin A., Tabachnick David H, “Rawls and Contract Law”, The George Washington Law Review, Vol. 73, (2005).
 - _______________________, “On Belling the Cat: Rawls and Tort as Corrective Justice”, Virginia Law Review, Vol. 92 ,(2006).
 - Dubinsk, Paul, “Human Rights Law Meets Private Law Harmonization:
The Coming Conflict”, The Yale Journal Of International Law,Vol.30, (2005).
 Available at:
http://papers.ssrn.com/s0l3/papers.cfm?abstract-id=756584
  -Lamont, Julian, Favor, Christi,” Distributive Justice”, The Stanford Encyclopedia Of Philosophy, (2013).
 Available at:
 http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/justice-distributive
 - Lindenbergh, S.D,“fundamental rights in private law: Anchors or Goals In A Globalizing Legal Order?”,Rotterdam Institute of Private Law, (2010).
 Available at:
https://repub.eur.nl
 -Nozick, Robert, Anarchy, State And Utopia, (Blackwell publishers LTD, 1974).
Available  at:
Oxfordhttp://www.colorado.edu/philosophy/provisionalia/nozick.pdf
 - Posner, Richard, “Legal Formalism, Legal Realism And The Interpretation Of  StatuateS  And The Constitution”, case western reserve law review, Vol. 37,(1986).
 Available at:
http://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2848&context=journal_articles&sei-
 -Rawls, John,  “Justice as Fairness: Political not Metaphysical”, Philosophy and Public Affairs, Vol. 14, No. 3,(1985).
 Available at:
http://philosophyfaculty.ucsd.edu/faculty/rarneson/Courses/RawlsJustice.pdf
 -Smelser, Neil, Baltes, Paul, Encyclopedia Of  The Social And Behavioral Sciences, Vol 13,  Elsevier,(2001).
 Available at: http://duncankennedy.net/documents/Legal%20Formalism.pdf
 -Xiaoping, Wei, “Distributive Justice, Injustice and Beyond Justice: The Difference from Principle to Reality between Karl Marx and John Rawls”, Social And Political Philosophy, Vol.50, (2008).
 Available at:
www.pdcnet.org/.../file/.../wcp22_2008_0050_0000_0857_0872.pdf
 
پژوهش حقوق خصوصی
دوره 7، شماره 25
اسفند 1397
صفحه 59-88
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار