زاهدی, مهدی, محمودی, زهرا. (1397). مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی. پژوهش حقوق خصوصی, 6(22), 37-64. doi: 10.22054/jplr.2017.13672.1349
مهدی زاهدی; زهرا محمودی. "مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی". پژوهش حقوق خصوصی, 6, 22, 1397, 37-64. doi: 10.22054/jplr.2017.13672.1349
زاهدی, مهدی, محمودی, زهرا. (1397). 'مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی', پژوهش حقوق خصوصی, 6(22), pp. 37-64. doi: 10.22054/jplr.2017.13672.1349
زاهدی, مهدی, محمودی, زهرا. مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی. پژوهش حقوق خصوصی, 1397; 6(22): 37-64. doi: 10.22054/jplr.2017.13672.1349
مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی
1عضو هیأت علمی و دانشیاردانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
2عضو هیأت علمی و استادیار دانشکده حقوق دانشگاه مازندران
چکیده
رابطه میان موافقتنامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) با کنوانسیون تنوع زیستی بخشی از یک رابطه گسترده‌تر یعنی ارتباط میان موافقت‌نامه‌های چندجانبه زیست‌محیطی با نظام سازمان تجارت جهانی و یکی از موضوعات مهم حوزه تجارت و محیط‌زیست است. علی‌رغم توجه روزافزون به تنوع زیستی و اهمیت آن برای تداوم حیات انسان، موافقتنامه تریپس، در حوزه‌های مشخصی با کنوانسیون تنوع زیستی در تعارض قرار می‌گیرد. ثبت اختراعات زیستی در قالب ریزسازوارهها و فرآیندهای زیستی و در نظر نگرفتن حقوق کشورهای مبدأ منابع ژنتیکی از مهم‌ترین مسائل مورد تعارض است. موافقتنامه تریپس، اعطاء گواهی اختراع به اختراعاتی که از منابع ژنتیکی استفاده کرده‌اند را بدون رعایت اهداف کنوانسیون تنوع زیستی مجاز می‌داند به‌علاوه، اجازه ثبت اختراع در حوزه‌هایی از فناوری زیستی را داده است، بی‌آنکه محدودیت‌ها و ضوابط خاصی را برای این قسم از اختراعات قائل شود. ازآنجایی‌که وضعیت موجود تریپس، تنوع زیستی جهان را تهدید می‌کند و کشور ایران یکی از کشورهای غنی درزمینه منابع ژنتیکی محسوب می‌شود، مقاله پیش رو تلاش می‌کند ضمن مقایسه ناهماهنگی‌های این دو سند و ارزیابی رویکردهای موجود، راه‌کارهایی را برای کاهش چالش‌های زیست‌محیطی موجود از طریق پیشنهاد‌هایی با محوریت اصلاح مقررات مرتبط با ثبت اختراع درتریپس ارائه دهد.
The Comperative Study on the Access to Genetic Resource and Biotechnology Patent System in TRIPS and The Convention on Biological Diversity
نویسندگان [English]
Mahdi Zahedi1؛ zahra mahmoodi2
1. Associate Professor of Public and International Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allmeh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
2* . Assistant professor of Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]
The relationship between TRIPS Agreement and Convention on Biological Diversity (CBD) is part of a broader relationship, that is, the correlation between Multilateral Environmental Agreements (MEAs) together with the World Trade Organization (WTO).In spite of growing attention to biodiversity and its importance for human survival, there is a conflict between TRIPS Agreement and CBD. The environmental patents, such as biological and microbiological processes, micro-organisms in the framework of TRIPS, the possibility of environmental patentsand ignoring the rights of countries, which are the origin of genetic resources, are the most conflicting issues. TRIPS, without observing the objectives of the CBD, has authorized patent to inventions using genetic resources. In addition, the registration of some areas, such as biotechnology inventions, is allowed without considering the adverse effects on biodiversity. The continuity of this situation threatsthe world’s biodiversity. In addition to comparingthe controversial matters in these two documents, this article examines the current approach and presentssome solutions by focusing on TRIPS.
کلیدواژه‌ها [English]
Convention on Biological Diversity, TRIPs, Patent, Biotechnology, Modifications
مراجع
-حبیبا، سعید، (1382)، امکان صدور ورقه اختراع فناوری زیستی و موافقتنامه تریپس، «مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران»، شماره 60.
-خادمی، حجت؛ عباسی، محمود، (1389)، «حمایت از منابع ژنتیک در پرتو قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال 4، شماره 12.
-زاهدی، مهدی؛ عرفان منش، محمدحسین؛ طباطبایی نژاد، محمد، (1394)، «نقش نظام ثبت اختراع در حمایت از محیط‌زیست با تأکید بر کنوانسیون تنوع زیستی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال 17، شماره 48.
-قره یاضی، بهزاد، (1381)، «ایمنی زیستی و مسائل اجتماعی مرتبط با مهندسی ژنتیک»، مجله رهیافت، شماره 28.
-صادقی، محسن، (1387)، «حمایت از ابداعات دارویی و الحاق به WTO»، نشر میزان، تهران.
-مومنی راد، احمد و دیگران، (1392)، «حمایت از تنوع زیستی و دانش سنتی در نظام جهانی مالکیت فکری»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 49.
انگلیسی
- Akpinior, James Ohwofasa, Modern Concepts of Security, Bloomington, Author House, (2013)
- Bai, J.B. “Protecting Plant Varieties Under TRIPs and NAFTA: Should Utility Patents be Available for Plants?« Texas International Law Journal, Vol. 32, (1997)
- Bently,Lionel and Sherman, Brad, Intellectual Property law, 3rd Edition, New York, Oxford University Press,(2009).
- Campbell, A. K. “Save Those Molecules: Molecular Biodiversity and Life”, Journal of Applied Ecology, (2003).
- Correa, Carlos, Integrating Public Health Concerns into Patent Legislation in Developing Countries , South Center Publishing, Geneva , (2000).
- Hindmarsh, Richard, “The Flawed Sustainable Promise of Genetic Engineering”, The Ecologist,Vol. 21, No. 5, (1991).
-. Hsu, Mu Yen , “Green Patent: Promoting Innovation for Environment by Patent System” , PICMET Proceedings, (2007).
- Makhijani, A., Ecology and Genetic: An Essay on the Nature of Life and Problems of Genetic Engineering, Apex Press, (2001).
- Maskus, Keith E.,” Intellectual Property and the Transfer of Green Technologies: An Essay on Economic Perspectives”, WIPO Journal, 1 (1), (2009).
- McDougall, C.L, Intellectual Property Rights and the Biodiversity Convention: The Impact of GATT, Friends of the Earth, London, (1995).
- Niranjan Rao, “Patents for Biotechnology Inventions in TRIPs”, Economic and Political Weekly,Vol. 37, No. 22 (2002).
- Osterwalder, Nathalie and Et al, Environment and Trade, Springer, (2006).
- Roffe, P. & Santa Cruz, M, Intellectual Property Rights and Sustainable Development, United Nations Publication, (2007).
- Shiva, V., “Tripping Over life “, Third World Resurgence, No. 57, (2006).
- Stoll, Peter & et al, WTO Trade Related Aspect of Intellectual Property Rights, Martinus NijhoffPublishers, (2009).
- Thambisetty. S, “Understanding Morality as a Ground for Exclusion From Patentability Under European Law”, Eubios Journal of Asian and International Bioethics,Vol. 12, (2002).
- Ulrich, Schatz, “Patentability of Genetic Engineering Invetions in European Patent Office Practice”, International Review of Industrial Property (IIC), Vol.29, No.1,(1998).
- Waller, Donald. M, Biodiversity as a Basic for Conservation Efforts in: Biodiversity and the Law, Island Press, (1996).
- Documents
- Chairman’s Report to Group of Negotiation on Goods, Document MTN. GNG / NG 11/ W /76, 23 July 1995
-Decision 391, common regime on access to Genetic Resources, 2 July 1996 at:
- Diamond V. Chakraborty, 447US303,100SCT2204, 1980.
- EC Directive on the Legal Protection of Biotechnological Invention 98/44/EC.
- EU Council, Directive No 90/219, 1990 & Directive No 90/220, 1990.
-EOP Guidelines for Examination, No X-232-2 available at: http : // www.epo.org /patents / law / legal – texts / GUIDELINES.html.
- European Patent Office Guideline for Examination in the European Patent Office, C – IV, 4/1, December 2003, Available at: http://www.epo.org/.
- Japan Communication , IP / C/ M/ 29.
- Report of Intergovernmental Negotiating Committee for a Convention on Biological Diversity on the Work of it’s Third Session, UN Environment Program, UN. DC. UNEP/BIO. Directive /INC. 3/11 (1991).
- Trade Related Aspect of Intellectual Properties (TRIPs ) Agreement 1995.
- Convention on Biological Diversity ( CBD)1992.
- UNCTAD/ICTSD, TRIPS and Development. at : http://www.comunidadandina.org/ingles/normativa/D486e.htm
- UNEP/CBD/WG-CBD/WG-ABS/3/7(March.3.2005).
- US Communication, IP/C/M/42, Para109 & IP/C/M/39 Para129.
- WIPO Memorandum on Exclusion from Patent Protection, HL / CE / IV / INF/1, IN MTN. GNG / NG 11 / W / 24, Annex II. 34.
رابطه میان موافقت‌نامهجنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) با کنوانسیون تنوع زیستیبخشی از یک رابطه گسترده‌تر یعنی ارتباط میان موافقت‌نامه‌های چندجانبه زیست‌محیطیبا نظام سازمان تجارت جهانی و یکی از موضوعات مهم حوزه تجارت و محیط‌زیست است. علی‌رغم توجه روزافزون به تنوع زیستی و اهمیت آن برای تداوم حیات انسان، موافقتنامه تریپس، در حوزه‌های مشخصی با کنوانسیون تنوع زیستی در تعارض قرار می‌گیرد. ثبت اختراعات زیستی در قالب ریزسازوارهها و فرآیندهای زیستی و در نظر نگرفتن حقوق کشورهای مبدأ منابع ژنتیکی از مهم‌ترین مسائل مورد تعارض است. موافقتنامه تریپس، اعطاء گواهی اختراع به اختراعاتی که از منابع ژنتیکی استفاده کرده‌اند را بدون رعایت اهداف کنوانسیون تنوع زیستی مجاز می‌داند به‌علاوه، اجازه ثبت اختراع در حوزه‌هایی از فناوری زیستی را داده است، بی‌آنکه محدودیت‌ها و ضوابط خاصی را برای این قسم از اختراعات قائل شود. ازآنجایی‌که وضعیت موجود تریپس، تنوع زیستی جهان را تهدید می‌کند و کشور ایران یکی از کشورهای غنی درزمینه منابع ژنتیکی محسوب می‌شود، مقاله پیش رو تلاش می‌کند ضمن مقایسه ناهماهنگی‌های این دو سند و ارزیابی رویکردهای موجود، راه‌کارهایی را برای کاهش چالش‌های زیست‌محیطی موجود از طریق پیشنهاد‌هایی با محوریت اصلاح مقررات مرتبط با ثبت اختراع درتریپس ارائه دهد.
ابتدای صفحه